ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, આજથી ભગવાન શ્રી વિષ્ણુ આરામ માટે ક્ષીર સાગર જાય છે અને ત્યાં આખા ચાર મહિના રહેશે. ભગવાન શ્રી હરિના આ ચાર મહિનાના સૂવાના સમયને ચાતુર્માસ( devshayani ekadashi 2023 ) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
નારાયણ આજથી યોગ નિદ્રામાં
અષાઢ શુક્લ પક્ષની એકાદશી તિથિએ હરિષાયણી એકાદશી વ્રત (Devshayani Ekadashi)રાખવાનો કાયદો છે. તેને `દેવશયની`, `યોગનિદ્રા` અથવા `પદ્મનાભ` એકાદશી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આજે ભગવાન વિષ્ણુની વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, આજથી ભગવાન શ્રી વિષ્ણુ આરામ માટે ક્ષીર સાગર જાય છે અને ત્યાં આખા ચાર મહિના રહેશે. ભગવાન શ્રી હરિના આ ચાર મહિનાના સૂવાના સમયને ચાતુર્માસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ ચાર મહિનામાં શ્રાવણ, ભાદરવો, આસો અને કારતકનો સમાવેશ થાય છે. ચાતુર્માસની શરૂઆત સાથે જ આગામી ચાર મહિના સુધી લગ્ન વગેરે જેવા તમામ શુભ કાર્યો પર પ્રતિબંધ છે.
દેવશયની એકાદશી પૂજા વિધિ
દેવશયનીના દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની મૂર્તિને પીળા રંગના કપડાથી ઢાંકેલી લાકડાની ચોકડી પર મૂકવામાં આવે છે અને તેની જમણી બાજુએ જળનો લોટો રાખવામાં આવે છે. તેની સાથે જ દેવતાની મૂર્તિની સામે શંખ અને ઘીનો દીવો રાખવામાં આવે છે. હવે સૌથી પહેલા વાસણમાં ભરેલા પાણીથી તે જગ્યાને શુદ્ધ કરો. ત્યારબાદ ઘીનો દીવો પ્રગટાવો. ત્યારબાદ રોલી, પાન, સોપારી વગેરેથી ભગવાનની પૂજા કરો. ત્યારપછી ભગવાનને ફૂલ ચઢાવો અને ભગવાનને ફળ અને મીઠાઈ પણ ચઢાવો. આ રીતે પૂજા પછી ભગવાનની આરતી કરો અને તમારા જીવનની સમૃદ્ધિ માટે તેમની પાસે પ્રાર્થના કરો. આજે આવું કરવાથી તમારા જીવનમાં સુખ-સમૃદ્ધિ બની રહે છે.
ADVERTISEMENT
ચાતુર્માસમાં આ ખાણી-પીણીની પણ મનાઈ
આ ચાર મહિનામાં લગ્ન સિવાય કેટલીક ખાવા-પીવાની વસ્તુઓ પર પણ મનાઈ હોય છે. જણાવી દઈએ કે આ દરમિયાન શ્રાવણ મહિનામાં શાકનું ત્યાગ, ભાદરવો મહિનામાં દહીં અને છાશનો ત્યાગ , આસો મહિનામાં દૂધનો ત્યાગ અને કારતક મહિનામાં દાળનો ત્યાગ આવે છે. આ સિવાય પુરાણોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ સમય દરમિયાન ગોળનો ત્યાગ કરવાથી વ્યક્તિ મધુર સ્વર પામે છે, તેલ અને ઘીનો ત્યાગ કરવાથી વ્યક્તિ સુંદરતા પ્રાપ્ત કરે છે, એટલે કે શાકભાજી, પાંદડાવાળા શાકભાજીનો ત્યાગ કરવાથી વ્યક્તિ સુંદરતા પ્રાપ્ત કરે છે. બુદ્ધિ ને સારા સંતાન પ્રાપ્ત થાય છે, સિદ્ધિ થાય છે અને દહીં અને દૂધના આહુતિથી વ્યક્તિને પુણ્ય મળે છે. તેની સાથે જીવનમાં પ્રગતિ પણ થાય છે. જો કે, આ સમય દરમિયાન તીર્થયાત્રા પર જવું, સ્નાન કરવું અને દાન કરવું અને ભગવાનનું ધ્યાન કરવું શુભ માનવામાં આવે છે.
દેવશયની એકાદશી 2023 શુભ મુહૂર્ત
દેવશયની એકાદશી(devshayani ekadashi )તારીખ શરૂ થાય છે - ગુરુવારે રાત્રે 3.18 વાગ્યાથી (29 જૂન, 2023)
દેવશયની એકાદશીની તારીખ સમાપ્ત થાય છે - શુક્રવારે રાત્રે 2:42 વાગ્યે (30 જૂન, 2023)
દેવશયની એકાદશીના ઉપવાસનો સમય - બપોરે 1.48 થી 4.36 વાગ્યા સુધી (30 જૂન, 2023)
નોંધનીય છે કે આ વખતે ચાતુર્માસ 4ને બદલે 5 મહિનાનો હશે. આ વર્ષે સાવન માસમાં વધુ મહિનો છે, જેના કારણે સાવન માસ બે મહિનાનો રહેશે. આ રીતે ભગવાન વિષ્ણુ 4 મહિનાને બદલે 5 મહિના સુધી યોગ નિદ્રામાં રહેશે. ચાતુર્માસ અષાઢ મહિનાના શુક્લ પક્ષની એકાદશીથી કારતક મહિનાની દેવોત્થાન એકાદશી (દેવઉઠની એકાદશી) સુધી ચાલે છે.
