Shashi Tharoor on Sanjay Gandhi`s Forced Sterilization: કૉંગ્રેસના સાંસદ શશિ થરૂરે 1975માં લાદવામાં આવેલી કટોકટી પર સવાલો ઉઠાવ્યા છે. તાજેતરના એક લેખમાં તેમણે ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન સ્વર્ગસ્થ ઇન્દિરા ગાંધીના પુત્ર સંજય ગાંધીનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો છે.
શશિ થરૂર અને સંજય ગાંધી ફાઇલ તસવીર (સૌજન્ય: મિડ-ડે)
કૉંગ્રેસના સાંસદ શશિ થરૂરે 1975માં લાદવામાં આવેલી કટોકટી પર સવાલો ઉઠાવ્યા છે. તાજેતરના એક લેખમાં તેમણે ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન સ્વર્ગસ્થ ઇન્દિરા ગાંધીના પુત્ર સંજય ગાંધીનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો છે. તેમણે કહ્યું છે કે લોકશાહીને હળવાશથી લેવા જેવી બાબત નથી. ખાસ વાત એ છે કે ઑપરેશન સિંદૂર માટે ભારતીય પ્રતિનિધિમંડળ સાથે વિદેશ ગયેલા થરૂર પણ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની પ્રશંસા કરવા બદલ પાર્ટી નેતાઓના નિશાના પર આવ્યા હતા.
ગુરુવારે મલયાલમ દૈનિક `દીપિકા`માં પ્રકાશિત કટોકટી પરના એક લેખમાં, કૉંગ્રેસ કાર્યકારી સમિતિના સભ્યએ 25 જૂન, 1975 અને 21 માર્ચ, 1977 વચ્ચે તત્કાલીન વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધી દ્વારા જાહેર કરાયેલ કટોકટીના કાળા સમયગાળાને યાદ કર્યો અને કહ્યું કે શિસ્ત અને વ્યવસ્થા સામેના પ્રયાસો ઘણીવાર ક્રૂરતાના કૃત્યોમાં ફેરવાઈ જતા હતા જેને વાજબી ઠેરવી શકાય નહીં.
ADVERTISEMENT
તિરુવનંતપુરમના સાંસદે લખ્યું, "ઇન્દિરા ગાંધીના પુત્ર સંજય ગાંધીનું બળજબરીથી નસબંધી અભિયાન આનું મુખ્ય ઉદાહરણ બન્યું. પછાત ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મનસ્વી લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરવા માટે હિંસા અને બળનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો. નવી દિલ્હી જેવા શહેરોમાં, ઝૂંપડપટ્ટીઓને નિર્દયતાથી તોડી પાડવામાં આવી અને સાફ કરવામાં આવી. હજારો લોકો બેઘર થઈ ગયા. તેમના કલ્યાણનું ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું નહીં."
તેમણે કહ્યું કે `લોકશાહી એવી વસ્તુ નથી જેને હળવાશથી લેવી જોઈએ, તે એક કિંમતી વારસો છે જેને સતત સંવર્ધન અને સુરક્ષિત રાખવું જોઈએ. અને કટોકટીનો સમય આપણને આ હંમેશા લોકશાહીને સાચવવાની યાદ અપાવશે,` થરૂરે કહ્યું.
થરૂરના મતે, આજનો ભારત 1975નો ભારત નથી. તેમણે કહ્યું, `આપણે વધુ આત્મવિશ્વાસુ, વધુ વિકસિત અને મજબૂત લોકશાહી છીએ. તેમ છતાં, કટોકટીના પાઠ ચિંતાજનક રીતે સુસંગત રહે છે.` થરૂરે ચેતવણી આપી હતી કે સત્તાનું કેન્દ્રીકરણ, અસંમતિને દબાવવા અને બંધારણીય સુરક્ષાને બાયપાસ કરવાની વૃત્તિ વિવિધ સ્વરૂપોમાં ફરીથી ઉભરી શકે છે.
તેમણે કહ્યું, `ઘણી વાર આવી વૃત્તિઓને રાષ્ટ્રીય હિત અથવા સ્થિરતાના નામે વાજબી ઠેરવી શકાય છે. આ અર્થમાં, કટોકટી એક મજબૂત ચેતવણી છે. લોકશાહીના રક્ષકોએ હંમેશા સતર્ક રહેવું જોઈએ.`
તાજેતરમાં, વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના વારંવાર વખાણ કરવાને લઈને કૉંગ્રેસના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખરગેએ પાર્ટીના સાંસદ શશિ થરૂર પર કટાક્ષ કર્યો છે. ખરગેએ કહ્યું કે અમારે માટે દેશ પહેલા છે, જ્યારે કેટલાક લોકો માટે પીએમ મોદી પહેલા છે. કૉંગ્રેસ અધ્યક્ષનું આ નિવેદન એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે શશિ થરૂર અને કૉંગ્રેસના આલાકમાન વચ્ચે મતભેદના સમાચાર બધાની સામે આવી રહ્યા છે.
કૉંગ્રેસ અધ્યક્ષ ખરગેના નિવેદન બાદ તિરુવનંતપુરમના સાંસદ શશિ થરૂરની પ્રતિક્રિયા સામે આવી છે. શશિ થરૂરે એક્સ પર પોસ્ટ કરીને કહ્યું, "ઉડવા માટે પરવાનગી ન માગો, પાંખ તમારી છે અને આકાશ કોઈનું નથી." આ પહેલા ખરગેએ કહ્યું, "શશિ થરૂરની અંગ્રેજી ખૂબ જ સારી છે. હું અંગ્રેજી બરાબર રીતે વાંચી નથી શકતો. તેમની ભાષા ખૂબ જ સારી છે આથી અમે તેમને કૉંગ્રેસ કાર્યસમિતિના સભ્ય બનાવ્યા છે."
