અમેરિકાની આશાઓથી દૂર ટેરિફ નીતિઓને કારણે જ્યારે નવી દિલ્હી અને વૉશિંગ્ટન ડીસીના સંબંધોમાં કડવાશ આવી ગઈ છે તે સમયે ભારત ભૂ-રાજનૈતિક જરૂરિયાતો પ્રમાણે રશિયા અને ચીન સાથે પોતાના સંબંધોને હજી વધારે ગાઢ બનાવી રહ્યું છે.
એસ. જયશંકર (ફાઈલ તસવીર)
અમેરિકાની આશાઓથી દૂર ટેરિફ નીતિઓને કારણે જ્યારે નવી દિલ્હી અને વૉશિંગ્ટન ડીસીના સંબંધોમાં કડવાશ આવી ગઈ છે તે સમયે ભારત ભૂ-રાજનૈતિક જરૂરિયાતો પ્રમાણે રશિયા અને ચીન સાથે પોતાના સંબંધોને હજી વધારે ગાઢ બનાવી રહ્યું છે. આવતા અઠવાડિયે ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર મૉસ્કો જઈ રહ્યા છે. સૂત્રો પ્રમાણે જયશંકરની આ યાત્રા રાષ્ટ્રપતિ પુતિનની ભારત યાત્રા માટે બેઝ તૈયાર કરશે.
અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારતને રશિયન તેલની આયાત ઘટાડવા કહ્યું છે. આનો હવાલો આપતા ટ્રમ્પે ભારત પર હેવી ટૅરફ લગાડી છે. આ માહોલમાં જયશંકરની ચીન યાત્રા અને પુતિનની પ્રસ્તાવિત ભારત યાત્રા નવી દિલ્હીના કૂટનૈતિક ષડયંત્રનો મહત્ત્વનો ભાગ છે. નોંધનીય છે કે ભારતના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજિત ડોવાલ ગયા અઠવાડિયે જ રશિયાની યાત્રા પરથી પાછા આવી ચૂક્યા છે.
ADVERTISEMENT
ટ્રમ્પના મનસ્વી પગલાં વચ્ચે ચીન સાથે જોડાણ ભારતના રાજદ્વારી સંપર્કનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 7 વર્ષના લાંબા અંતરાલ પછી ચીનની મુલાકાત લેવાની જાહેરાત કરી છે. તેમની જાહેરાત એવા સમયે આવી છે જ્યારે ભારત અને ચીન બંને યુએસ ટેરિફ યુદ્ધ સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે. પીએમ મોદીની ચીન મુલાકાત પહેલા, ચીનના વિદેશ પ્રધાન વાંગ યી આ અઠવાડિયે વિશ્વાસ નિર્માણ કવાયત તરીકે ભારત આવી રહ્યા છે.
સત્તાવાર સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે વાંગ 18 ઓગસ્ટે ભારત આવશે અને તેઓ સરહદ સંબંધિત મુદ્દાઓ પર NSA અજિત ડોવાલ સાથે વાત કરશે. આ મુલાકાત શાંઘાઈ સહકાર સંગઠન (SCO) ના વાર્ષિક સમિટમાં ભાગ લેવા માટે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની ચીનની પ્રસ્તાવિત મુલાકાતના થોડા દિવસો પહેલા થશે. નોંધનીય છે કે ઓપરેશન સિંદૂર પછી ચીનના કોઈ વરિષ્ઠ અધિકારીની આ પહેલી ભારત મુલાકાત છે. ભારતે કહ્યું છે કે પાકિસ્તાને આ ઓપરેશન દરમિયાન ચીની ડ્રોન અને શસ્ત્રોનો ઉપયોગ કર્યો હતો.
આ ઉપરાંત, ભારતે એમ પણ કહ્યું હતું કે બેઇજિંગે આ યુદ્ધ દરમિયાન રાવલપિંડીમાં બેઠેલા પાકિસ્તાની સેનાપતિઓને લાઇવ ઇનપુટ પૂરા પાડ્યા હતા. આ સંદર્ભમાં, ચીનના વિદેશ મંત્રીની આ મુલાકાત મહત્વપૂર્ણ છે અને આ સંજોગોમાં, પીએમ મોદીની ચીનની મુલાકાત ભારતની વિદેશ નીતિમાં એક વળાંક છે.
એ નોંધનીય છે કે અમેરિકા સાથે તણાવ અને યુરોપિયન યુનિયનની નારાજગી છતાં, રશિયા પાસેથી ક્રૂડ ઓઇલ ખરીદી રહેલ ભારત પોતાને પશ્ચિમ વિરોધી જૂથ તરીકે રજૂ કરવા માંગતું નથી. ભારત ઇચ્છે છે કે આ રાજદ્વારી ઝઘડામાં, તેની છબી એવી હોવી જોઈએ કે તે પશ્ચિમ વિરોધી ન હોય અને પશ્ચિમ વિરોધી ન હોય. આમ કરતી વખતે, ભારત તેની વ્યૂહાત્મક સ્વાયત્તતા જાળવી રાખવા માંગે છે. આ જ કારણ છે કે ભારત તેના પગલાં કાળજીપૂર્વક લઈ રહ્યું છે.
સત્તાવાર સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે ચીનના વિદેશ મંત્રી મુખ્યત્વે સરહદ મુદ્દા પર વિશેષ પ્રતિનિધિઓની આગામી રાઉન્ડની વાટાઘાટો માટે ભારત આવી રહ્યા છે.
વાંગ યી ચીન દ્વારા નામાંકિત ખાસ પ્રતિનિધિ છે અને ડોવાલ સરહદ વાટાઘાટો માટે ભારત દ્વારા નામાંકિત ખાસ પ્રતિનિધિ છે.
બંને વરિષ્ઠ રાજદ્વારીઓ દ્વિપક્ષીય સંબંધો વિશે પણ વાત કરશે અને LAC પરની પરિસ્થિતિની સમીક્ષા કરવામાં આવશે. હવે બંને દેશો સરહદી વિસ્તારમાંથી સૈન્ય પાછી ખેંચવાની ચર્ચા કરી રહ્યા છે. LACની બંને બાજુ હજુ પણ 50,000 થી 60,000 સૈનિકો તૈનાત છે.
NSA એ ગયા ડિસેમ્બરમાં ચીનની મુલાકાત લીધી હતી અને વાંગ સાથે ખાસ પ્રતિનિધિ વાટાઘાટો કરી હતી. મોદી અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગે રશિયન શહેર કાઝાનમાં એક બેઠકમાં બંને પક્ષો વચ્ચે સંવાદ પદ્ધતિને સક્રિય કરવાનો નિર્ણય લીધાના થોડા અઠવાડિયા પછી આ વાટાઘાટો થઈ હતી.
તમને જણાવી દઈએ કે મોદી 29 ઓગસ્ટની આસપાસ જાપાનની મુલાકાત લેશે અને મુલાકાત પૂર્ણ કર્યા પછી, તેઓ 31 ઓગસ્ટ અને 1 સપ્ટેમ્બરના રોજ યોજાનારી શિખર સંમેલન માટે ઉત્તરી ચીનના શહેર તિયાનજિન જશે.
અગાઉ, બંને દેશોએ પરસ્પર સંબંધો સુધારવા માટે ઘણી પહેલ કરી છે. આમાં કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા ફરી શરૂ કરવી અને નવી દિલ્હી દ્વારા ચીની નાગરિકોને પ્રવાસી વિઝા આપવાનો સમાવેશ થાય છે.
બંને પક્ષો બંને દેશો વચ્ચે સીધી ફ્લાઇટ સેવાઓ ફરી શરૂ કરવાના માર્ગો પર પણ ચર્ચા કરી રહ્યા છે.
સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ અને જયશંકર છેલ્લા બે મહિનામાં SCO બેઠકોમાં હાજરી આપવા માટે ચીનની મુલાકાતે ગયા છે. ચીન SCOનું વર્તમાન અધ્યક્ષ છે.
