2008 Malegaon Bomb Blast Case Verdict: એનઆઇએની ખાસ કોર્ટે ૨૦૦૮ના માલેગાંવ બોમ્બ બ્લાસ્ટ કેસમાં તમામ સાત આરોપીઓને નિર્દોષ જાહેર કર્યા; આ વિસ્ફોટમાં છ લોકોના મોત થયા હતા અને ૧૦૦થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા હતા
૨૦૦૮ના માલેગાંવ બ્લાસ્ટ કેસના અંતિમ ચુકાદા દરમિયાન ખાસ કોર્ટમાં ભાજપના સાંસદ પ્રજ્ઞા ઠાકુર (તસવીર સૌજન્ય: પીટીઆઈ)
મહારાષ્ટ્ર (Maharashtra)ના માલેગાંવ (Malegaon) બ્લાસ્ટ કેસ (Malegaon Bomb Blast)ના લગભગ 17 વર્ષ પછી, (National Investigation Agency – NIA)ની ખાસ કોર્ટે આજે ગુરુવારે પોતાનો ચુકાદો સંભળાવ્યો. ૨૦૦૮ના માલેગાંવ બોમ્બ વિસ્ફોટ કેસમાં આજે, ૩૧ જુલાઈએ ચુકાદો જાહેર કરવામાં (2008 Malegaon Bomb Blast Case Verdict) આવ્યો. NIAની ખાસ કોર્ટે આ કેસમાં તમામ સાત આરોપીઓને નિર્દોષ જાહેર કર્યા છે.
રાષ્ટ્રીય તપાસ એજન્સી (NIA)ના કેસોની સુનાવણી માટે નિયુક્ત કરાયેલા ખાસ ન્યાયાધીશ એકે લાહોટીએ ફરિયાદ પક્ષના કેસ અને હાથ ધરાયેલી તપાસમાં અનેક ખામીઓ તરફ ધ્યાન દોર્યું. તેમણે કહ્યું કે, આરોપીઓને શંકાનો લાભ મળવો જોઈએ. વિસ્ફોટના તમામ છ પીડિતોના પરિવારોને ૨ લાખ રૂપિયાનું વળતર આપવામાં આવશે અને તમામ ઘાયલોને ૫૦,૦૦૦ રૂપિયા આપવામાં આવશે.
ADVERTISEMENT
ચુકાદો વાંચતી વખતે, ન્યાયાધીશે કહ્યું કે આ કેસને શંકાની બહાર સાબિત કરવા માટે કોઈ વિશ્વસનીય અને નક્કર પુરાવા નથી. ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ (નિવારણ) અધિનિયમ (UAPA)ની જોગવાઈઓ આ કેસમાં લાગુ પડતી નથી. કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે, એવું સાબિત થયું નથી કે વિસ્ફોટમાં વપરાયેલી મોટરસાઇકલ પ્રજ્ઞા ઠાકુર (Pragya Singh Thakur)ના નામે નોંધાયેલી હતી, જેમ કે ફરિયાદ પક્ષે દાવો કર્યો હતો. એવું પણ સાબિત થયું નથી કે, વિસ્ફોટ બાઇક પર લગાવવામાં આવેલા બોમ્બને કારણે થયો હતો. કોર્ટ એવા નિષ્કર્ષ પર આવી છે કે, ઘાયલની ઉંમર ૧૦૧ વર્ષની નહીં પણ ૯૫ વર્ષની હતી અને કેટલાક મેડિકલ સર્ટિફિકેટ સાથે છેડછાડ કરવામાં આવી હતી.
પીડિત પરિવારોના વકીલ એડવોકેટ શાહિદ નદીમે જણાવ્યું હતું કે, કોર્ટે બોમ્બ વિસ્ફોટની પુષ્ટિ કરી છે. અમે આ નિર્દોષ છૂટકારોને હાઇકોર્ટમાં પડકારીશું. અમે સ્વતંત્ર રીતે અપીલ દાખલ કરીશું.
ક્યાં થયો હતો બ્લાસ્ટ?
૨૯ સપ્ટેમ્બર ૨૦૦૮ની રાત્રે, માલેગાંવના ભીક્કુ ચોક પાસે એક મોટો વિસ્ફોટ થયો હતો. આ બોમ્બ વિસ્ફોટમાં છ લોકો માર્યા ગયા હતા. આ સાથે ૧૦૦થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા હતા.
તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, મોટરસાઇકલ સાથે જોડાયેલ બોમ્બ એક વ્યસ્ત ચોક પાસે વિસ્ફોટ થયો હતો. આ પછી, સમગ્ર વિસ્તારમાં ગભરાટ ફેલાઈ ગયો. માલેગાંવ વિસ્ફોટ કેસ તાજેતરના સમયમાં સૌથી જટિલ અને રાજકીય રીતે સંવેદનશીલ આતંકવાદી કેસોમાંનો એક રહ્યો છે.
NIAએ ૨૦૧૧માં તપાસ શરૂ કરી હતી
વર્ષ ૨૦૧૧માં, આ કેસ રાષ્ટ્રીય તપાસ એજન્સી (NIA)ને સોંપવામાં આવ્યો હતો. ત્યારબાદ રાષ્ટ્રીય તપાસ એજન્સીએ આ કેસની તપાસ શરૂ કરી હતી. NIAની તપાસ દરમિયાન, સાત આરોપીઓ સામે ઔપચારિક રીતે આરોપો ઘડવામાં આવ્યા બાદ ૨૦૧૮માં ટ્રાયલ શરૂ થઈ હતી.
ભાજપના ભૂતપૂર્વ સાંસદ સાધ્વી પ્રજ્ઞા સહિત ઘણા નામો સામે આવ્યા હતા
માલેગાંવ બ્લાસ્ટ કેસની શરૂઆતમાં મહારાષ્ટ્ર એન્ટી-ટેરરિઝમ સ્ક્વોડ (ATS) દ્વારા તપાસ કરવામાં આવી હતી. તપાસ દરમિયાન હિન્દુ જમણેરી જૂથો સાથે સંકળાયેલા લોકોની ધરપકડ કરવામાં આવતા આ કેસમાં ગંભીર વળાંક આવ્યો. આ સમય દરમિયાન, ભગવો આતંકવાદ શબ્દ સામે આવ્યો. આ બ્લાસ્ટ કેસમાં ધરપકડ કરાયેલા લોકોમાં ભાજપના દિગ્ગજ નેતા અને ભૂતપૂર્વ સાંસદ સાધ્વી પ્રજ્ઞા સિંહ ઠાકુર અને ભૂતપૂર્વ આર્મી ઓફિસર લેફ્ટનન્ટ કર્નલ પ્રસાદ શ્રીકાંત પુરોહિતનો સમાવેશ થાય છે. જોકે, આજે કોર્ટે આ કેસમાં તમામ સાત આરોપીઓને નિર્દોષ જાહેર કર્યા છે.
આ કેસમાં આરોપીઓમાં પ્રજ્ઞા ઠાકુર, પુરોહિત, મેજર (નિવૃત્ત) રમેશ ઉપાધ્યાય, અજય રાહિરકર, સુધાકર દ્વિવેદી, સુધાકર ચતુર્વેદી અને સમીર કુલકર્ણીનો સમાવેશ થાય છે. આ બધા પર UAPA અને ભારતીય દંડ સંહિતાની સંબંધિત કલમો અને શસ્ત્ર અધિનિયમ હેઠળ આતંકવાદી કૃત્ય કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ફરિયાદ પક્ષે દાવો કર્યો હતો કે, સ્થાનિક મુસ્લિમ સમુદાયને ભયભીત કરવાના હેતુથી જમણેરી ઉગ્રવાદીઓ દ્વારા વિસ્ફોટોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
કોર્ટે ચુકાદામાં શું કહ્યું?
કોર્ટે કહ્યું, `આતંકવાદનો કોઈ ધર્મ હોતો નથી. કોઈ ધર્મ હિંસાને સમર્થન આપી શકતો નથી. કોર્ટ ફક્ત ધારણા અને નૈતિક પુરાવાના આધારે કોઈને દોષિત ઠેરવી શકે નહીં. આ માટે નક્કર પુરાવા હોવા જોઈએ.`
કોર્ટે કહ્યું, `પ્રોસિક્યુશન પક્ષે સાબિત કર્યું કે માલેગાંવમાં વિસ્ફોટ થયો હતો, પરંતુ તે મોટરસાઇકલમાં બોમ્બ મૂકવામાં આવ્યો હતો તે સાબિત કરી શક્યો નથી. કોર્ટ એવા નિષ્કર્ષ પર આવી છે કે ઘાયલોની સંખ્યા 101 નહીં, પરંતુ ફક્ત 95 હતી. કેટલાક તબીબી પ્રમાણપત્રો સાથે પણ છેડછાડ કરવામાં આવી હતી.
કોર્ટે કહ્યું, `શ્રીકાંત પ્રસાદ પુરોહિતના નિવાસસ્થાને વિસ્ફોટકોના સંગ્રહ અથવા એસેમ્બલીના કોઈ પુરાવા મળ્યા નથી. પંચનામા કરતી વખતે તપાસ અધિકારી દ્વારા ગુનાના સ્થળનો કોઈ સ્કેચ બનાવવામાં આવ્યો ન હતો. ગુનાના સ્થળેથી કોઈ ફિંગરપ્રિન્ટ્સ, ડમ્પ ડેટા અથવા અન્ય કોઈ માહિતી એકત્રિત કરવામાં આવી ન હતી. નમૂનાઓ ગડબડ કરવામાં આવ્યા હતા, તેથી રિપોર્ટ નિર્ણાયક અને વિશ્વસનીય ન હોઈ શકે. વિસ્ફોટમાં સામેલ કથિત બાઇકનો ચેસિસ નંબર સ્પષ્ટ ન હતો. વિસ્ફોટ પહેલા સાધ્વી પ્રજ્ઞા સાથે હોવાનું સાબિત કરી શક્યા નહીં.
કોર્ટે કહ્યું, `આ કેસમાં UAPA લાગુ કરવામાં આવશે નહીં, કારણ કે નિયમો મુજબ મંજૂરી લેવામાં આવી ન હતી. આ કેસમાં UAPA ના બંને મંજૂરી આદેશો ખામીયુક્ત છે.
કોર્ટે કહ્યું, `પ્રોસિક્યુશન પક્ષે અભિનવ ભારત સંગઠનનો સામાન્ય સંદર્ભ તરીકે ઉપયોગ કર્યો હતો. અભિનવ ભારતના ભંડોળનો ઉપયોગ આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓ માટે થયો હોવાના કોઈ પુરાવા નથી.`
કોર્ટે કહ્યું, `અમે ADG ATS ને આરોપી સુધાકર ચતુર્વેદીના ઘરમાં વિસ્ફોટકો રાખવાના કેસની તપાસ શરૂ કરવાનો આદેશ આપ્યો છે.`
