18 May, 2023 03:40 PM IST | Mumbai | Gujarati Mid-day Online Correspondent
પ્રતીકાત્મક તસવીર
1986માં ભારતમાં સૌપ્રથમ એક્વાયર્ડ ઇમ્યુન ડેફિસિયન્સી સિન્ડ્રોમ (AIDS)દર્દીની ઓળખ કરનાર એઇડ્સ સોસાયટી ઓફ ઇન્ડિયાના પ્રમુખ ડૉ. ઇશ્વર ગીલાડા કહે છે કે હ્યુમન ઇમ્યુનોડેફિસિયન્સી વાઇરસ (HIV)ટ્રાન્સમિશન અને તેની સંભાળ રાખવાની રીતો અપનાવવી અસરગ્રસ્ત વ્યક્તિ નિર્ણાયક છે.આના માટે પૂરતા વૈજ્ઞાનિક પુરાવા છે, છતાં આ જ્ઞાનને જમીન પર વાસ્તવિક સ્વરૂપમાં લાવવામાં આવી રહ્યું નથી.
ડૉ. ગિલાડાના જણાવ્યા અનુસાર, વિશ્વભરમાં 40 થી વધુ રસીઓ(world aids vaccine day 2023)ની ટ્રાયલ ચાલી રહી છે. ડિસેમ્બર 2022 માં, બેલ્જિયન કંપની જેન્સેન ફાર્માસ્યુટિકલ્સે અચાનક રસી સંશોધન અટકાવ્યું. ભારત પર પણ તેની વિપરીત અસર પડી હતી. સર જેજે ગ્રુપ ઓફ હોસ્પિટલના પ્રોફેસર ડો. વકાર શેખ કહે છે કે રસીની રાહ હવે ત્રણથી પાંચ વર્ષ લાંબી હોઈ શકે છે. ભારતીય વૈજ્ઞાનિકો પણ શોધમાં લાગેલા છે, પરંતુ કોઈ સકારાત્મક સંકેતો જોવા મળ્યા નથી.
વિશ્વમાં HIV દર્દીઓ
વર્ષ 2021માં જાહેર કરાયેલ UN AIDS રિપોર્ટ અનુસાર, વિશ્વભરમાં 39 મિલિયન લોકો HIV/AIDS થી પીડિત છે. જેમાં 15 વર્ષથી નીચેના બાળકોની સંખ્યા 18 લાખ છે. તેમાંથી 2.50 કરોડ દર્દીઓ એન્ટી રેટ્રોવાયરલ થેરાપી મેળવી રહ્યા છે. વાર્ષિક 15 લાખ દર્દીઓના મોત નોંધાઈ રહ્યા છે.
આ પણ વાંચો: બટાટા ખાવાના નહીં, પીવાના ઘણા ફાયદા છે
ભારતમાં HIV/AIDS ચેપનું વલણ સતત ઘટી રહ્યું છે. કુલ દર્દીઓ લગભગ 24 લાખ છે. વર્ષ 2017માં 87 હજાર કેસ નોંધાયા હતા જ્યારે 2021માં લગભગ 70 હજાર નવા દર્દીઓ જોવા મળ્યા હતા.
રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે વિશ્વમાં પ્રથમ એઇડ્સનો કેસ નોંધાયો ત્યારથી, સાત કરોડથી વધુ લોકોમાં વાયરસની પુષ્ટિ થઈ છે, જ્યારે અત્યાર સુધીમાં 3.50 કરોડ પીડિતોના મોત થયા છે. 1995ની સરખામણીમાં દેશમાં HIV/AIDSના દર્દીઓમાં લગભગ 90 ટકાનો ઘટાડો થયો છે.
સફેદ કોષો લક્ષ્ય બની જાય છે
અમર ઉજાલા ડૉટ કૉમ અનુસાર રામ મનોહર લોહિયા હોસ્પિટલ, નવી દિલ્હીના વરિષ્ઠ ચિકિત્સક ડૉ. સુચેતા સમજાવે છે કે HIV વાયરસ CD-4 એટલે કે દર્દીના શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિમાં રહેલા સફેદ રક્ત કોશિકાઓના એક પ્રકાર પર હુમલો કરે છે.
શરીરમાં પ્રવેશ્યા પછી, HIV વાયરસ ઝડપથી ગુણાકાર કરવાનું શરૂ કરે છે. આ એચ.આય.વી એક્વાયર્ડ ઇમ્યુન ડેફિસિયન્સી સિન્ડ્રોમ (AIDS)નું કારણ બને છે.
જો કે, એવું જરૂરી નથી કે તમામ એચઆઇવી દર્દીઓને એઇડ્સ થાય. એચ.આય.વી.થી સંક્રમિત વ્યક્તિ જ્યારે એચ.આય.વી સંક્રમણ સામે લડવા માટે તેમની રોગપ્રતિકારક શક્તિ ખૂબ નબળી પડી જાય છે ત્યારે એઇડ્સના લક્ષણો વિકસિત થવાની સંભાવના છે.
આ પણ વાંચો: ઇમોશનલ અને મેન્ટલ હેલ્થ ગડબડાઈ રહી છે
`AIDS` શબ્દનો પ્રથમ વખત ઉપયોગ થયો હતો
સપ્ટેમ્બર, 1982માં, સેન્ટર ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શને પ્રથમ વખત `AIDS` શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો હતો. 1983 માં વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) એ વૈશ્વિક સ્તરે પરિસ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે તેની પ્રથમ બેઠક યોજી હતી. જો કે, WHO ને આ અંગે વૈશ્વિક કાર્યક્રમ જારી કરવામાં 1987 સુધીનો સમય લાગ્યો અને તે પછી 1 ડિસેમ્બર, 1988ના રોજ પ્રથમ વખત વિશ્વ એઇડ્સ દિવસ ઉજવવાની જાહેરાત કરવામાં આવી.
આ રીતે પ્રસરણ થાય છે
એચ.આય.વી સંક્રમણ એક વ્યક્તિથી બીજી વ્યક્તિમાં લોહી, જાતીય સંભોગ સહિતના શારીરિક પ્રવાહી દ્વારા ફેલાય છે. એચ.આય.વીના સંક્રમણ માટે શરીરના પ્રવાહીમાં પૂરતી સંખ્યામાં વાયરસ હાજર હોવા જોઈએ. ઘણી વખત દર્દીઓમાં એચ.આય.વી સંક્રમણની ઓળખ થતી નથી.
જો વાયરસની સંખ્યા ઓછી હોય તો તપાસમાં તેની ઓળખ કરી શકાતી નથી.
આ લક્ષણો છે
લગભગ 80 ટકા દર્દીઓ વાયરસના પ્રવેશના બે થી છ અઠવાડિયા પછી એક્યુટ રેટ્રોવાયરલ સિન્ડ્રોમ તરીકે ઓળખાતા લક્ષણોનું ક્લસ્ટર વિકસાવે છે. પ્રારંભિક લક્ષણોમાં તાવ, શરદી, સાંધામાં દુખાવો, ગળામાં દુખાવો, રાત્રે પરસેવો, મોટી ગ્રંથીઓ, ફોલ્લીઓ, થાક, અચાનક વજનમાં ઘટાડો અને મોઢામાં ચાંદાનો સમાવેશ થાય છે. ક્યારેક લક્ષણો પણ દેખાતા નથી.