રોકાણ સાથે જોડાયેલા દરેક જોખમોને સમજવા જરૂરી, જાણો રિસ્કના પ્રકારો 

બિઝનેસ રિસ્ક, પઝેશન રિસ્ક અને લિક્વિડિટી રિસ્ક જેવા અનેક પ્રકાર વિશે દરેક રોકાણકારોએ જાણવું જોઈએ. જે તેમને રોકાણ કરતી વખતે મદદ કરશે.

પ્રતીકાત્મક તસવીર (તસવીર: આઈસ્ટોક)

વ્યાપારિક કાર્યવાહી વિવિધ જોખમોને આધિન છે. જોકે, ફક્ત બિઝનેસમેન જ નહીં પરંતુ ખેડૂત કે અન્ય ક્ષેત્રમાં કામ કરતા લોકો માથેં પણ નાનુ-મોટું જોખમ મંડરાતું જ હોય છે. અને આ જ પ્રક્રિયામાંથી રોકાણકારે પણ ક્યારેક પસાર થવું પડતું હોય છે. ત્યારે ફાઈનાન્શિયલ એડવાઈઝર નિનાદ પરીખ આજે આપણને વિવિધ રિસ્ક વિશે જણાવે છે, જે દરેક રોકાણકારે સમજવા ખુબ જ જરૂરી છે. 

રોકાણકાર ગમે તે જગ્યાએ નાણાં રોકે તેને જોખમ ઉઠાવવું પડતું હોય છે. જો કે, ધંધાર્થીઓનો તો જોખમ શબ્દ સાથે પાલો પડતો જ હોય છે. બિઝનેસ રિસ્ક આ શબ્દ આપણે બહુ જ સાંભળતાં હોઈએ છીએ. બિઝનેસ રિસ્ક (Business Risk)એટલે જેમાં નુકશાનની સંભાવના અને કોઈ પણ ઘટના જે અનિશ્ચિત રીતે આવી પડે ત્યારે ધંધા પર જોખમ ઉભું થાય છે. જેની  વ્યવસાય કે ધંધા પર નકારાત્મક કે માઠી અસર પડે છે. દરેક વેપારી, ધંધાર્થી કે બિઝનેસમેને આ રિસ્કનો સામનો કરવા તૈયાર રહેવું પડતું હોય છે. 

જો આપણે ખેડૂતોની વાત કરીએ તો પાકમાં પણ જોખમ હોય જ છે, જેને એન્વાયરનમેન્ટલ રિસ્ક (Environmental Risk) કહેવામાં આવે છે. વરસાદની અનિશ્ચિતા, દુકાળ પડવો, પૂરની અસર આવા અનેક પર્યાવરણીય જોખમનો સામનો ખેડૂતે કરવો પડતો હોય છે. તેથી જ તમે ખેતીમાં રોકાણ કરતાં હોય તો પણ તમારે જોખમ માટે તૈયાર રહેવું પડે છે. 

રોકાણ માટે તમે ગોલ્ડનું માધ્યમ પસંદ કરતા હોય તો તેમાં પણ જોખમ રહેલું હોય છે. જેને પઝેશન રિસ્ક (Possession Risk) કહેવામાં આવે છે. સોનું ચોરાઈ જશે એવા ડરથી આપણે લોકરને સુરક્ષિત માનતા હોય છે. જો કે, આ રિસ્ક એવું છે જેની સામે વળતર શૂન્ય હોય છે. ઉદા. સોનાના ઘરેણાં ચોરી થાય તો તેમાં તમને વળતર કંઈ જ મળતું નથી. શૂન્ય નફા સામે તમારે મોટી ખોટ અનુભવવી પડે છે. 

આ પણ વાંચો: મની મેનેજમેન્ટ: બચતમાંથી મુડી ઉભી કરવાના મહત્વના ત્રણ સ્ટેપ

આપણને એમ થાય કે FD (Fixed Deposite)માં શું જોખમ હોય? પણ હા, એમાંય રિસ્ક તો હોય જ છે. બેન્કમાં ફિક્સ ડિપોઝિટ પર ઈન્ટેરેસ્ટ વધ-ઘટનું રિસ્ક હોય છે. અન્ય પ્રકારના જોખમની તુલનામાં આ જોખમ વધારે નુકશાનકારક નથી. તેમજ આ જોખમની અસર તમારા નફા પર જ થાય છે મુડી પર નહીં. 

જો તમે પ્રાઈવેટ બેન્કમાં નાણાં રોકો તો ત્યાં ડિફોલ્ટ રિસ્ક હોય છે. ગમે ત્યારે કંપની ઉઠી જાય તો સંપૂર્ણપણે નુકશાન ભોગવવાનો વારો આવી શકે છે.

રિયલ એસ્ટેટમાં લિક્વિડિટી રિસ્ક હોય છે. લિક્વિડિટી રિસ્ક(Liquidity Risk) એટલે એવું જોખમ જ્યાં તમને રોકાણ કરેલા નાણાંમાંથી જરૂરિયાત પડતાં તે રોકાણનો થોડો હિસ્સો મળવાની શક્યતા નથી. ઉદા. તમારી પાસે 1 કરોડનો ફ્લેટ છે. તમને 10 લાખની તાત્કાલિક જરૂરિયાત ઉભી થઈ છે. તો આવા સમયે કાં તો આખો ફ્લેટ વેચવો પડે કાં તો 10 લાખની વ્યવસ્થા અન્ય જગ્યાએથી કરવી પડે છે.

જ્યારે કે શેર માર્કેટ અને મ્યુચુલ ફંડમાં માર્કેટ રિસ્ક હોય છે. બજારમાં જોવા મળતી તેજી-મંદીની અસર શેર માર્કેટ અને મ્યુચુલ ફંડ પર થતી હોય છે અને એ તેજી મંદીની અસર તમારા રોકાણ પર. 

અંતે નિનાદ પરીખે માર્ક ઝુકરબર્ગના વાક્યને યાદ કરતાં જણાવે છે કે રિસ્ક ન લેવું એ પણ એક મોટુ રિસ્ક છે. તેથી રોકાણ કરવાનું ટાળવાં કરતાં તેના રિસ્કને સમજી યોગ્ય જગ્યાએ નાણાં રોકવા એ લોકો માટે હિતાવહ છે.