11 May, 2025 06:49 AM IST | New Delhi | Gujarati Mid-day Online Correspondent
તસવીર સૌજન્ય મિડ-ડે
ભારતે પાકિસ્તાન સામે પલટવાર કરતા હુમલો કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. ભારતીય સેનાએ પહલગામ હુમલાનો બદલો લેતા પાકિસ્તાનની આતંકવાદી છાવણીઓ પર મિસાઈલથી હુમલો કર્યો છે. આમાં ભારતીય સેનાએ પાકિસ્તાનમાં આતંકવાદીઓની 9 છાવણીઓ પર હુમલા કર્યા. ભારતે આ જવાબને ઑપરેશન સિંદૂર એવું નામ આપ્યું હતું. આ સ્ટ્રાઈક બાદ પાકિસ્તાન તરફથી જવાબી કાર્યવાહી કરવામાં આવી અને પાકિસ્તાન આર્મીએ એલઓસી પાર અને ઈન્ટરનેશનલ બૉર્ડર પારથી આર્ટિલરી ફાયરિંગ કરી છે.
ભારતે પાકિસ્તાનના ઍર ડિફેન્સ સિસ્ટમ HQ-9ને બરબાદ કરી દીધો. પાકિસ્તાનના ઍર ડિફેન્સ સિસ્ટમને ન્યૂટ્રલાઈઝ કરવાનું કામ ભારતના સૌથી મજબૂત ઍર ડિફ્ન્સ સિસ્ટમ એસ-400એ કર્યું. એસ-400, જેને રશિયા તરફથી વિકસિત કરવામાં આવ્યું છે, આ વિશ્વની સૌથી શક્તિશાળી ઍર ડિફેન્સ સિસ્ટમમાંની એક છે. એવામાં પાકિસ્તાને દાવો કર્યો કે તેણે ભારતીય ઍર ડિફેન્સ સિસ્ટમ સુદર્શન-400નું નુકસાન કર્યું છે તો જાણો આ ઍર ડિફેન્સ સિસ્ટમ S-400 એક વારમાં કેટલી મિસાઈલનો હુમલો અટકાવી શકે છે અને આની શક્તિ વિશે બધુ જ...
ઍર ડિફેન્સ સિસ્ટમ S-400ની કિંમત કેટલી?
S-400 મિસાઇલને ભારતની સૌથી ખતરનાક અને શક્તિશાળી હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી માનવામાં આવે છે. S-400 મિસાઇલ સિસ્ટમ કોઈપણ હવાઈ હુમલા સામે રક્ષણ આપવા સક્ષમ છે. આ મિસાઇલ એટલી શક્તિશાળી છે કે તે અદ્યતન ફાઇટર જેટને પણ તોડી પાડી શકે છે. આ ઉપરાંત, આ મિસાઇલ એક સાથે 72 મિસાઇલો છોડી શકે છે. તેની શક્તિ એટલી છે કે તે પાકિસ્તાન અને ચીનના હુમલાના પ્રયાસોને ભારત પહોંચે તે પહેલાં જ નિષ્ફળ બનાવી શકે છે.
વાયુ સંરક્ષણ પ્રણાલી S-400 કેટલા મિસાઇલ હુમલા રોકી શકે છે?
ભારતની સૌથી ખતરનાક અને શક્તિશાળી હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી S-400 એક સમયે 80 મિસાઈલ અથવા હવાઈ હુમલાઓને રોકી શકે છે. S-400 મિસાઇલ સિસ્ટમમાં ચાર પ્રકારની મિસાઇલો છે, જેની રેન્જ 40, 100, 200 અને 400 કિમી છે. તેનું રડાર 600 કિમી સુધીની રેન્જમાં લગભગ 300 લક્ષ્યોને ટ્રેક કરી શકે છે. આ સાથે, S-400 મિસાઇલ 100 થી 40,000 ફૂટ ઉપર ઉડતા લક્ષ્યોને સરળતાથી ઓળખી અને નાશ કરી શકે છે. આ ઉપરાંત, આ મિસાઇલને ગમે ત્યાં ખસેડવી ખૂબ જ સરળ છે, કારણ કે તેને 8X8 ટ્રક પર લગાવી શકાય છે અને તેની કોઈ નિશ્ચિત સ્થિતિ નથી. આ ઉપરાંત, આ મિસાઇલ -50 ડિગ્રીથી -70 ડિગ્રી તાપમાનમાં પણ કામ કરી શકે છે. S-400 મિસાઇલ 100 થી 40,000 ફૂટની ઊંચાઈએ ઉડતા લક્ષ્યોને સરળતાથી ઓળખી શકે છે અને તેનો નાશ કરી શકે છે.
"સુદર્શન ચક્ર"ની કોઈ તુલના નથી
તમને જણાવી દઈએ કે S-400 હાલમાં વિશ્વની સૌથી શક્તિશાળી હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી છે અને તેને "સુદર્શન ચક્ર" નામ પણ આપવામાં આવ્યું છે. ભારતે આ સિસ્ટમ તેના સૌથી મહત્વપૂર્ણ સંરક્ષણ ભાગીદાર રશિયા પાસેથી ખરીદી છે. તેના નામ પ્રમાણે, S-400 સિસ્ટમ્સ 400 કિલોમીટર સુધીના જોખમોને અટકાવવામાં સક્ષમ છે. તે 600 કિલોમીટર દૂરના લક્ષ્યોને પણ ટ્રેક કરી શકે છે. ભારતે અત્યાર સુધીમાં આવી 4 સિસ્ટમો તૈનાત કરી છે. ઇન્ડિયા ટુડેના એક અહેવાલ મુજબ, જમ્મુ-કાશ્મીર અને પંજાબની સુરક્ષા માટે પઠાણકોટમાં એક સ્ક્વોડ્રન તૈનાત છે. બીજામાં રાજસ્થાન અને ગુજરાતના વ્યૂહાત્મક વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે.
ઇઝરાયલી હાર્પી ડ્રોન ચોકસાઈથી કરે છે હુમલો
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ભારતે પાકિસ્તાની હવાઈ સંરક્ષણ રડારને નિષ્ક્રિય કરવા માટે ઇઝરાયેલી હાર્પી ડ્રોન પણ તૈનાત કર્યા હતા. હાર્પી રડાર સિસ્ટમ પર હુમલો કરવા માટે રચાયેલ છે. આ ડ્રોનમાં એક ખાસ ટ્રેકર છે, જે આપમેળે રેડિયેશનને ટ્રેક કરે છે, તેનું લક્ષ્ય શોધી કાઢે છે અને તેને જોરથી ફટકારે છે. તે કોઈપણ દિશામાં ફ્રીક્વન્સીઝને ચોક્કસ રીતે લક્ષ્ય બનાવી શકે છે. એટલું જ નહીં, હાર્પી ડ્રોન લગભગ નવ કલાક સુધી અટક્યા વિના સતત કામ કરી શકે છે.
પાકિસ્તાનની વારંવાર ઉશ્કેરણી
દરમિયાન, સંરક્ષણ મંત્રાલયે પોતાના નિવેદનમાં કહ્યું છે કે પાકિસ્તાનની નાશ પામેલી મિસાઇલો અને ડ્રોનનો કાટમાળ મળી રહ્યો છે, જે પાકિસ્તાની હુમલાઓનો પુરાવો છે. નિવેદનમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે પાકિસ્તાને કુપવાડા, બારામુલ્લા, ઉરી, પૂંછ, મેંધાર અને રાજૌરી સેક્ટરમાં નિયંત્રણ રેખા પારથી બિનઉશ્કેરણીજનક ગોળીબાર તીવ્ર બનાવ્યો છે, જેમાં મોર્ટારનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
શું છે વિશેષતા?
આજે તેણે તેની ઉપયોગીતા સાબિત કરી છે. આ યુનિટ્સના આગમન સાથે, ભારતની હવાઈ સુરક્ષા ઘણી મજબૂત બની છે. આનાથી પાકિસ્તાન અને ચીન જેવા દેશો તરફથી થતા હવાઈ હુમલાઓ રોકી શકાય છે. તે દુશ્મનના હુમલાનો જવાબ આપવા માટે પાંચ મિનિટમાં તૈયાર થઈ શકે છે. ઓપરેશન સિંદૂર પછી પાકિસ્તાની બદલો ટાળવા માટે તેને સક્રિય કરવામાં આવ્યું હતું.
ભારતીય સૈન્યને આધુનિક બનાવવા અને તેની ખામીઓને દૂર કરવા માટે 2018 માં S-400 સિસ્ટમ ખરીદવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. જોકે, તેને સંપૂર્ણપણે ઉપયોગમાં લેવામાં મુશ્કેલીઓ આવી છે. શરૂઆતમાં, કોરોના મહામારીને કારણે, તેનો પુરવઠો ખોરવાઈ ગયો હતો અને ડિલિવરીમાં વિલંબ થયો હતો. પછી રશિયાના યુક્રેન સાથેના સંબંધોને કારણે બાકીના યુનિટ મેળવવામાં વિલંબ થયો. રશિયા અને ભારત ઉપરાંત ચીન અને તુર્કી પાસે પણ આ સિસ્ટમ છે.
સ્વદેશી પ્રણાલીઓ
ભારત પોતાની હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી પણ વિકસાવી રહ્યું છે. સંરક્ષણ સંશોધન અને વિકાસ સંગઠન પ્રોજેક્ટ કુશા પર કામ કરી રહ્યું છે. તે 2028-29 સુધીમાં તૈયાર થવાની અપેક્ષા છે. આ માટે, વાયુસેનાને લાંબા અંતરની હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીથી સજ્જ કરવામાં આવશે. આ સિસ્ટમ દુશ્મનના વિમાનો અને મિસાઇલોને તોડી પાડવા સક્ષમ હશે. આમાં ક્રુઝ મિસાઇલો, સ્ટીલ્થ ફાઇટર અને ડ્રોનનો સમાવેશ થાય છે.