02 August, 2025 07:26 AM IST | Kolhapur | Gujarati Mid-day Online Correspondent
મહાદેવી હાથી
મહારાષ્ટ્રના કોલ્હાપુરમાં આવેલા નંદિની ગામમાં સ્વસ્તિશ્રી જિનસેન ભટ્ટાર્ક પટ્ટાચાર્ય મઠમાંથી ૩૬ વર્ષીય માદા હાથી મહાદેવીને જામનગરના વનતારાના રાધે કૃષ્ણ મંદિર હાથી કલ્યાણ ટ્રસ્ટમાં ખસેડવામાં આવ્યા બાદ વિરોધ પ્રદર્શન ફાટી નીકળ્યું છે. સુપ્રીમ કોર્ટે મઠ દ્વારા દાખલ કરાયેલી અરજીને ફગાવી દીધી હતી, જેમાં બૉમ્બે હાઈ કોર્ટના હાઇ-પાવર્ડ કમિટી (HPC) દ્વારા પ્રાણીને વનતારામાં મોકલવાના નિર્ણયને સમર્થન આપવાના આદેશને પડકારવામાં આવ્યો હતો.
હાથીને ભાવનાત્મક વિદાય આપવામાં આવી હતી. ૧૦,૦૦૦ થી વધુ ગ્રામજનો ભીની આંખે તેમના પ્રિય પ્રાણીને વિદાય આપવા માટે ભેગા થયા હતા. જોકે, પરિસ્થિતિ વધુ વણસી ગઈ હતી કારણ કે કેટલાક લોકોએ પથ્થરમારો કર્યો હતો અને પશુ ઍમ્બ્યુલન્સ સહિત બીજા વાહનોની તોડફોડ કરી હતી. આ લોકો હાથીના જવાથી ખુશ ન હતા. જૈન મઠના વડા મઠાધિપતિ જિનસેન ભટ્ટાચાર્યે ભીડને શાંત રહેવા અને કોર્ટના આદેશનું સન્માન કરવા વિનંતી કરી હતી.
હવે, ગામલોકોએ પ્રાણીના સ્થળાંતરના વિરોધમાં `બાયકોટ જિયો` ઝુંબેશ શરૂ કરી છે. અહેવાલ મુજબ, 10,000 થી વધુ લોકોએ જિયોમાંથી તેમના સિમ કાર્ડ પોર્ટ કર્યા છે. જાણકારો માટે, વનતારાએ મુકેશ અંબાણીના પુત્ર અનંત અંબાણીનો એક પ્રોજેકટ છે, અને તેને રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ અને રિલાયન્સ ફાઉન્ડેશન દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે. જિઓના ગ્રાહક સંભાળ એક્ઝિક્યુટિવ સાથે વાત કરતા એક ગ્રામજનોનો ઓડિયો કોલ વાયરલ થયો છે. ઓડિયોમાં, ગ્રામજનો કહે છે, "અમારા ગામના હાથીને તમારા માલિકે લઈ લીધો છે. તેથી, હવે અમારા ગામના ઘણા લોકો જિયોનો બહિષ્કાર કરવા અને તેમના સિમ પોર્ટ કરવા જઈ રહ્યા છે. આ તમારા માલિક માટે પહેલો આંચકો છે."
16 જુલાઈના રોજ, બૉમ્બે હાઈ કોર્ટે ગુજરાત સ્થિત સુવિધામાં હાથીને સ્થાનાંતરિત કરવાના HPCના નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું, કારણ કે ધાર્મિક હેતુઓ માટે તેનો ઉપયોગ કરવાના માનવ અધિકાર કરતાં હાથીના ગુણવત્તાયુક્ત જીવનનો અધિકાર પ્રાથમિકતા ધરાવવો જોઈએ. ન્યાયાધીશ રેવતી મોહિતે ડેરે અને નીલા ગોખલેની બેન્ચે તેમના આદેશમાં નોંધ્યું હતું કે કોલ્હાપુર સ્થિત ટ્રસ્ટ પાસે હાથી હતો ત્યારે તેના માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્યને નુકસાન થયું હતું.
કોર્ટે ડિસેમ્બર 2024 અને જૂન 2025 માં HPC દ્વારા હાથીને રાધે કૃષ્ણ એલિફન્ટ વેલ્ફેર ટ્રસ્ટને ટ્રાન્સફર કરવાના આદેશો સામે મઠ દ્વારા દાખલ કરાયેલી અરજીને ફગાવી દીધી હતી. પીપલ ફોર ધ એથિકલ ટ્રીટમેન્ટ ઑફ એનિમલ્સ (PETA) ઇન્ડિયા દ્વારા પ્રાણીની સ્થિતિ અંગે નોંધાવવામાં આવેલી ફરિયાદ બાદ મૂળ ટ્રાન્સફરનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. કોલ્હાપુર સ્થિત ટ્રસ્ટે દલીલ કરી હતી કે 1992 થી હાથી તેની માલિકીનો છે, અને ધાર્મિક કાર્યક્રમોમાં તેની હાજરી પરંપરાનો ભાગ છે. પરંતુ હાઈ કોર્ટે હાથીના સ્વાસ્થ્ય, આહાર અને પોષણ, સામાજિક વાતાવરણ, સ્વચ્છતા અને આશ્રયસ્થાનની સ્વચ્છતા, પશુચિકિત્સા સંભાળ અને કાર્ય સમયપત્રક વિશે જૂન 2024 ના અહેવાલનો ઉલ્લેખ કર્યો અને કહ્યું કે તે "એકદમ નિરાશાજનક લાગે છે." અહેવાલ મુજબ, હાથણીને તેના હિપ સાંધા અને શરીરના અન્ય ભાગો પર "ડેક્યુબિટલ અલ્સરેટેડ ઘા" હતા.