અફઘાનિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી અમીર ખાન મુત્તાકીની ભારત મુલાકાતથી પાકિસ્તાન ચિંતિત

ઇસ્લામાબાદનો દાવો છે કે પાકિસ્તાનની તરફેણ સ્વીકારવાને બદલે, કાબુલે ઇસ્લામાબાદને બદનામ કર્યું છે અને તેના પર દખલગીરીનો આરોપ લગાવ્યો છે. તેણે પાકિસ્તાનના અર્થતંત્ર અને સ્થિરતા પર અફઘાન શરણાર્થીઓની અસરને અવગણી છે.

અફઘાનિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી મૌલવી અમીર ખાન મુત્તાકીનું નવી દિલ્હીમાં આગમન થતાં તેમનું સ્વાગત કરવામાં આવ્યું (તસવીર: એજન્સી)

અફઘાનિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી અમીર ખાન મુત્તાકી ગુરુવારે દિલ્હી પહોંચ્યા હતા. 2021 માં સત્તામાં પાછા ફર્યા પછી તાલિબાન નેતા દ્વારા ભારતની આ પહેલી ઉચ્ચ સ્તરીય મુલાકાત છે. તેમની છ દિવસની મુલાકાત દરમિયાન, મુત્તાકી વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકર અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજિત ડોભાલ સાથે બેઠક કરશે. આ મુલાકાત ભારત-અફઘાનિસ્તાન સંબંધો માટે મહત્ત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. બીજી તરફ, પાકિસ્તાન પણ તેના પર નજીકથી નજર રાખી રહ્યું છે, કારણ કે તે આ બાબતને પોતા માટે ખતરા તરીકે જુએ છે.

એક્સપ્રેસ ટ્રિબ્યુનમાં એક લેખમાં, પાકિસ્તાની નિષ્ણાત દુર્દાના નજમ લખે છે કે યુએન સુરક્ષા પરિષદ દ્વારા અફઘાન તાલિબાન વિદેશ મંત્રી પરનો મુસાફરી પ્રતિબંધ હંગામી ધોરણે હટાવવો એ દક્ષિણ એશિયાઈ રાજદ્વારીમાં મહત્ત્વપૂર્ણ છે. રશિયામાં બેઠકો બાદ તેમની ભારત મુલાકાત, પ્રાદેશિક સંબંધોને નવીકરણ કરવાના કાબુલના ઇરાદાનો સંકેત આપે છે. આ વિકાસ પાકિસ્તાન માટે વ્યૂહાત્મક, માનવતાવાદી અને સુરક્ષા અસરો ધરાવે છે, ખાસ કરીને એવા સમયે જ્યારે ઇસ્લામાબાદ લાંબા સમયથી વિલંબિત અફઘાન શરણાર્થીઓને સ્વદેશ પરત મોકલી રહ્યું છે.

અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતનો હસ્તક્ષેપ

ભારત અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે લાંબા સમયથી સારા સંબંધ છે. સંબંધો સૌહાર્દપૂર્ણ રહ્યા છે, ખાસ કરીને બિન-તાલિબાન સરકારોના શાસન દરમિયાન. 2001 પછી પણ ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં ભારે રોકાણ કર્યું, માળખાગત સુવિધાઓ, શિક્ષણ અને આરોગ્યના વિકાસમાં 3 બિલિયન ડૉલરથી વધુનું યોગદાન આપ્યું. જોકે, 2021 માં તાલિબાનની સત્તામાં વાપસીથી આમાં વિક્ષેપ પડ્યો. ભારતે તે સમયે કાબુલમાં પોતાનું દૂતાવાસ પણ બંધ કરી દીધું. તાલિબાન સત્તામાં આવ્યાના એક વર્ષ પછી, ભારતે માનવતાવાદી સહાયનું સંકલન કરવા માટે કાબુલમાં એક ટૅકનિકલ મિશન ખોલ્યું. આનાથી સંબંધો ફરી જીવંત થયા, અને હવે, મુત્તાકીની દિલ્હી મુલાકાત સાથે, ભારત અને બન્ને દેશો નજીક આવી રહ્યા છે. અફઘાનિસ્તાન માટે, ભારત સંભવિત આર્થિક જીવનરેખા, રાજદ્વારી માન્યતા અને પ્રાદેશિક કાયદેસરતા પ્રદાન કરે છે. ભારત માટે, અફઘાનિસ્તાન પ્રાદેશિક પ્રભાવને વિસ્તૃત કરવામાં અને પાકિસ્તાનનો સામનો કરવામાં એક સાથી છે.

પાકિસ્તાનનો ડર

નજમના મતે, અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતના હિતનું એક ચોક્કસ કારણ છે. પાકિસ્તાન માને છે કે ભારત તેની વિરુદ્ધ અફઘાન ભૂમિનો ઉપયોગ કરે છે. કાબુલ-દિલ્હી સંબંધોને કારણે પાકિસ્તાન ખાસ કરીને બલુચિસ્તાન લિબરેશન આર્મી (BLA) અને તહરીક-એ-તાલિબાન પાકિસ્તાન (TTP) ના સંભવિત મજબૂતીકરણ વિશે ચિંતિત છે. પાકિસ્તાનને અફઘાન સરહદ પર વધુ અસ્થિરતાનો ડર છે. પાકિસ્તાનનું નેતૃત્વ માને છે કે જ્યારે તેણે વર્ષોથી અફઘાન શરણાર્થીઓને આશ્રય આપ્યો છે, ત્યારે અફઘાનિસ્તાન વધુને વધુ ભારત તરફ ઝુકાવ કરી રહ્યું છે. ઇસ્લામાબાદનો દાવો છે કે પાકિસ્તાનની તરફેણ સ્વીકારવાને બદલે, કાબુલે ઇસ્લામાબાદને બદનામ કર્યું છે અને તેના પર દખલગીરીનો આરોપ લગાવ્યો છે. તેણે પાકિસ્તાનના અર્થતંત્ર અને સ્થિરતા પર અફઘાન શરણાર્થીઓની અસરને અવગણી છે.