22 December, 2022 08:15 AM IST | Mumbai | Gujarati Mid-day Online Correspondent
ફાઇલ તસવીર
ભારતમાં ઘણી પ્રતિભાશાળી વ્યક્તિઓ રહી છે, જેમની પ્રતિભાનો લાભ સમગ્ર વિશ્વને થયો છે. આ યાદીમાં એક મોટું નામ છે શ્રીનિવાસ આયંગર રામાનુજન (Srinivasa Ramanujan), ભારતના મહાન ગણિતશાસ્ત્રી જેમણે પોતાના પ્રમેય અને સિદ્ધાંતોથી સમગ્ર વિશ્વને ચોંકાવી દીધું. સો વર્ષ પછી પણ તેમના દ્વારા આપવામાં આવેલા ઘણા ગાણિતિક પ્રમેયો ઉકેલાયા નથી અને તેમાંથી ઘણાનો ઉપયોગ તો મોટી શોધોમાં પણ થયો હતો. શ્રીનિવાસ આયંગર રામાનુજન (Srinivasa Ramanujan Birthday)નો આજે (22 December) જન્મદિવસ છે. તેમની યાદમાં તેમના જન્મદિવસને રાષ્ટ્રીય ગણિત દિવસ (National Mathematics Day) તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ગણિતના ક્ષેત્રમાં, તેમણે સંખ્યાઓના વિશ્લેષણાત્મક સિદ્ધાંત, લંબગોળ કાર્યો, સતત કાર્યો અને અનંત શ્રેણીમાં વિશેષ યોગદાન આપ્યું છે.
માત્ર ગણિત પર ધ્યાન
શ્રીનિવાસ આયંગર રામાનુજનનો જન્મ 22 ડિસેમ્બર 1887ના રોજ ચેન્નાઈના દક્ષિણ પશ્ચિમમાં આવેલા ઈરોડ નામના એક નાનકડા ગામમાં તમિલ બ્રાહ્મણ આયંગર પરિવારમાં થયો હતો. રામાનુજનનું મન માત્ર ગણિત અને સંખ્યાઓમાં જ હતું અને અન્ય વિષયો પર ધ્યાન ન આપવાને કારણે તેઓ પરીક્ષામાં નાપાસ થતા હતા, પરંતુ તે ગણિતમાં અસામાન્ય રીતે હોશિયાર હતા અને તેમનાથી આગળના ધોરણમાં ભણતા મિત્રોના સવાલોનો તેઓ ઉકેલ લાવવામાં મદદ કરતા.
આત્મહત્યાનો પ્રયાસ પણ કર્યો હતો
એક વખત અન્ય વિષયોમાં નાપાસ થવાથી કંટાળીને તેમણે આત્મહત્યાનો પ્રયાસ પણ કર્યો હતો. પછી કોઈક રીતે 12મું પાસ કર્યા પછી, તેમણે મદ્રાસ પોર્ટ ટ્રસ્ટમાં ક્લાર્ક તરીકે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ દરમિયાન, તેમણે ગણિત પર કામ કરવાનું બંધ ન કર્યું અને તે જ સમયે તેઓ બ્રિટિશ ગણિતશાસ્ત્રી જીએચ હાર્ડીને તેમના ગણિતના કાર્ય વિશે માહિતી આપતો પત્ર લખતા.
શરૂઆતમાં હાર્ડીએ તેમની અવગણના કરી, પરંતુ તેઓ લાંબા સમય સુધી આ કરી શક્યા નહીં. ટૂંક સમયમાં જ તેમને સમજાયું કે તેઓને કોઈ પ્રતિભાશાળી તરફથી પત્રો મળી રહ્યા છે. આ પછી, રામાનુજન દ્વારા ઉકેલાયેલી સમસ્યાઓનો અભ્યાસ કર્યા પછી, તેમણે રામાનુજનને ઇંગ્લેન્ડ બોલાવ્યા અને તેમને કેમ્બ્રિજમાં શિષ્યવૃત્તિ પણ અપાવી.
આ પણ વાંચો: ભારત જોડો યાત્રા પર નિકળેલા રાહુલ ગાંધીની ફટકી, જુઓ વીડિયો
ઈંગ્લેન્ડમાં સિદ્ધિઓ
રામાનુજનનું કામ ઈંગ્લેન્ડમાં જ દુનિયાની સામે આવ્યું, જેમાં હાર્ડીએ ઘણું યોગદાન આપ્યું. તેમણે રામાનુજનને ઘણો સાથ આપ્યો. અહીં રામાનુજમના 20થી વધુ સંશોધન પત્રો પ્રકાશિત થયા. તે ઇંગ્લેન્ડમાં હતું કે તેમણે તેમની સ્નાતકની ડિગ્રી મેળવી અને તે પછી લંડનની રોયલ સોસાયટીનું દુર્લભ સભ્યપદ મેળવ્યું. રામાનુજન સૌથી નાની ઉંમરે સભ્યપદ મેળવનાર પ્રથમ ભારતીય હતા. આ પછી તેમને ટ્રિનિટી કૉલેજની ફેલોશિપ પણ મળી.