શું ચીન ચુપચાપ ભારતનું પાણી રોકી રહ્યું છે? સેટેલાઇટ ડેટાથી મોટો ખુલાસો

China blocking Sutlej River Water: પાકિસ્તાને ભારતને પાણી બંધ કરવા પર યુદ્ધની ધમકી આપી છે. આ તણાવ વચ્ચે, ભારતને ચીન પાસેથી મળતા પાણી પર પ્રશ્નો ઉભા થયા છે. ડૉ. વાય નિત્યાનંદે સંકેત આપ્યો છે કે ચીન ભારતમાં આવતા સતલજ નદીના પાણીને ચૂપચાપ રોકી રહ્યું છે.

ચીની રાષ્ટ્રપતિ અને PM નરેન્દ્ર મોદી

ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે નદીઓને વિભાજીત કરતી સિંધુ જળ સંધિ સમાચારમાં છે. પહલગામ આતંકવાદી હુમલા પછી, ભારતે સિંધુ સંધિ સ્થગિત કરી દીધી છે અને પાકિસ્તાનમાં જતું પાણી રોકી દેવામાં આવ્યું છે. પાકિસ્તાને ભારતને પાણી બંધ કરવા પર યુદ્ધની ધમકી આપી છે. આ તણાવ વચ્ચે, ભારતને ચીન પાસેથી મળતા પાણી પર પ્રશ્નો ઉભા થયા છે. ડૉ. વાય નિત્યાનંદે સંકેત આપ્યો છે કે ચીન ભારતમાં આવતા સતલજ નદીના પાણીને ચૂપચાપ રોકી રહ્યું છે.

બિઝનેસ ટુડેના અહેવાલ મુજબ, ભૂ-અવકાશી સંશોધક અને નાસાના ભૂતપૂર્વ સ્ટેશન મેનેજર ડૉ. વાય નિત્યાનંદે સતલજ પાણીના પ્રવાહના સેટેલાઇટ ડેટા પર સંશોધન કર્યું છે. ડેટા દર્શાવે છે કે ભારતમાં સતલજ નદીના પાણીના સ્તરમાં ભારે ઘટાડો થયો છે. તિબેટથી નદી ભારતીય ક્ષેત્રમાં પ્રવેશે તે પહેલાં પાણીના પ્રવાહમાં આ ઘટાડો થઈ રહ્યો છે.

ચીન ભારતનું પાણી રોકી રહ્યું છે!
નિત્યાનંદે ટ્વિટર પર જણાવ્યું છે કે છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં સતલજ નદીમાંથી ભારતમાં આવતા પાણીની માત્રામાં 75 ટકાથી વધુનો ઘટાડો થયો છે. વર્ષોથી સતલજ નદીમાંથી ભારતમાં વહેતા પાણીનું પ્રમાણ ૮,૦૦૦ ગીગાલિટરથી ઘટીને ૨૦૦૦ ગીગાલિટર થઈ ગયું છે. ડેટા શૅર કરતી વખતે, તેમણે પ્રશ્ન કર્યો છે કે શું ભારત ચીનથી આવતા પાણીને નિયંત્રિત કરી રહ્યું છે.

સતલજ દ્વારા ભારતમાં આવતા પાણીમાં આટલા મોટા ઘટાડા માટે બે મહત્ત્વપૂર્ણ કારણો હોઈ શકે છે. પ્રથમ, ચીને પાણીના પ્રવાહમાં ફેરફાર કર્યો છે અને બીજું, પાણીની આ અછત કુદરતી કારણોસર ઊભી થઈ છે. બીજું કારણ ઓછું સંભવ છે કારણ કે આબોહવા ડેટા દર્શાવે છે કે હિમાલયમાં હિમનદીઓ ઝડપથી પીગળી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં નદીનો પ્રવાહ ઘટવાને બદલે વધવો જોઈએ.

ચીને તિબેટમાં મોટા બંધ બનાવ્યા
ચીને તિબેટમાં જાદા ગોર્જમાં ડેમ અને હાઇડ્રોપાવર સ્ટ્રક્ચર બનાવ્યા છે. આના કારણે, ચીનની ટેકનિકલ ક્ષમતા એટલી વધી ગઈ છે કે તે ભારતને પૂરા પાડવામાં આવતા પાણીને નિયંત્રિત કરી શકે છે. ભારત અને ચીન વચ્ચે પાણીની વહેંચણી અંગે કોઈ ઔપચારિક કરાર નથી. ડેટા શેરિંગ સંબંધિત કરાર પણ 2023 માં સમાપ્ત થઈ ગયો છે. આવી સ્થિતિમાં, ચીન સતલજના પાણી અંગે ભારતને માહિતી આપવા માટે બંધાયેલ નથી.

ચીન જાણી જોઈને પાણી ઘટાડી રહ્યું છે તેવા કોઈ જાહેર પુરાવા નથી, પરંતુ ચીનના નિયંત્રણ અને કરારોના અભાવને કારણે ભારતની ચિંતા ચોક્કસપણે વધી છે. સતલજ નદી તિબેટમાંથી નીકળે છે અને ભારતમાં આવે છે. આ નદી તિબેટમાં રક્ષાસ્તલ તળાવ પાસેથી નીકળે છે અને શિપકી લા પાસ થઈને હિમાચલ પ્રદેશમાં પ્રવેશ કરે છે.