28 October, 2021 07:30 PM IST | Mumbai | Gujarati Mid-day Online Correspondent
પ્રતિકાત્મક તસવીર
દિવાળીનો તહેવાર આવી ગયો છે અને આ પ્રસંગે લોકો જોરશોરથી ખરીદી કરી રહ્યા છે. ભીડથી બચવા અને મોટું ડિસ્કાઉન્ટ મેળવવા માટે લોકો ઓનલાઈન શોપિંગને ખૂબ મહત્વ આપી રહ્યા છે. લોકોના આ મૂડને સમજીને મોટી કંપનીઓ પણ પોતાના ગ્રાહકોને રીઝવવા માટે અલગ-અલગ પ્રકારની ઑફર્સ આપી રહી છે. ક્યાંક કોઈ વસ્તુની ખરીદી પર 80-90 ટકા સુધીનું ડિસ્કાઉન્ટ અથવા ઑફર આપવામાં આવી રહ્યું છે તો ક્યાંક મોંઘી ઈલેક્ટ્રોનિક્સ વસ્તુઓ ખરીદવા માટે શૂન્ય વ્યાજ દરની લોન આપવામાં આવી રહી છે, પરંતુ ગ્રાહકોએ આવી કોઈપણ બમ્પર ઑફર પર ક્લિક કરતી વખતે ખૂબ કાળજી લેવી જોઈએ કારણ કે તે એક ફિશિંગ લિંક હોય શકે છે જે બિલકુલ અસલ ઑફર જેવી જ દેખાય છે અને તેના પર ક્લિક કરવાથી તમારી મહેનતની કમાણી તમારા બેંક ખાતામાંથી ગાયબ થઈ શકે છે.
વાસ્તવમાં, હવે છેતરપિંડી કરનારાઓએ ગ્રાહકોને લૂંટવા માટે આવી નવી પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું છે, જેનાથી વાસ્તવિક અને નકલી ઓળખવું પણ મુશ્કેલ બની ગયું છે. ઘણી વખત અસલ કંપનીના લુક અને ડિઝાઈનની ચોક્કસ વેબસાઈટ બનાવી પણ છેતરપિંડી કરવામાં આવે છે. આના પર ક્લિક કરવાથી તમારી તમામ ગોપનીય માહિતી છેતરપિંડી કરનારાઓ સુધી પહોંચે છે. આવી સ્થિતિમાં, તમારે કોઈપણ ઓફર પર ક્લિક કરતા પહેલા ખૂબ કાળજી લેવી જોઈએ.
અમર ઉજાલાના અહેવાલ મુજબ બજાજ ફાઇનાન્સના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે જો ગ્રાહકો થોડી સાવચેતી રાખે તો આવી કોઈપણ પ્રકારની છેતરપિંડીથી બચી શકાય છે. ઓનલાઈન સર્ચ કરતી વખતે, કોઈ કંપનીની વેબસાઈટ https:// સાથે શરૂ થતી હોય તો જ તે વેબસાઈટ પર ક્લિક કરવું જોઈએ. તમામ સત્તાવાર કંપનીઓ આ ડોમેન એક્સ્ટેંશનનો ઉપયોગ કરે છે અને તેના પર છેતરપિંડી થવાની શક્યતા ઘણી ઓછી છે.
જો કોઈ પણ કંપનીની ઓફરમાં ભારે ડિસ્કાઉન્ટ અથવા ખૂબ જ સસ્તા ભાવે વસ્તુ આપવાનું વચન આપતી હોય, તો કંપનીના સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટની તપાસ કરવી જોઈએ. કંપનીઓના સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં બ્લુ ટિક સાથે વેરિફાઈડ હોય છે. આ એકાઉન્ટ દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતી સત્તાવાર છે. નકલી કંપનીઓ માટે આ બ્લુ ટિક મેળવવું સરળ નથી, તેથી તેના પર વિશ્વાસ કરી શકાય નહીં.
આ પછી પણ, જો કોઈ શંકા હોય તો, સમય કાઢીને કંપનીની નજીકની શાખા અથવા શોરૂમની મુલાકાત લો અને ઓનલાઈન માર્કેટ માટે આપવામાં આવી રહેલી ઑફર્સ વિશે માહિતી મેળવો. આ સાથે, તમને ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન માર્કેટની કિંમતોમાં આવતા તફાવત અને ફાયદા વિશે પણ સારી માહિતી મળશે.
કોઈપણ ઓનલાઈન ઓફર મેસેજ પર ક્લિક કરવાનું ટાળો. આ ઉપરાંત, ગૂગલ પ્લે સ્ટોર પરથી કોઈપણ કંપનીની એપ ડાઉનલોડ કરતા પહેલા પણ સચેત રહો. ગૂગલ પ્લે સ્ટોર પર ઘણી એવી એપ્સ ઉપલબ્ધ છે જે ઓરિજિનલ કંપનીની એપ્સ જેવી જ દેખાય છે. અધિકારીએ કહ્યું કે મોટાભાગની કંપનીઓ તેમની વેબસાઈટ પર તેમની યોજનાઓની માહિતી પણ આપે છે. તેથી, કોઈપણ ઓફર વિશે માહિતી મેળવવા માટે, કંપનીની વેબસાઇટ પણ તપાસવી જોઈએ.
કોઈ કંપનીની ઑફર વિશે જાણવા માટે તેના કસ્ટમર કેર પર કૉલ કરવો એ પણ એક સારો વિકલ્પ છે, પરંતુ ધ્યાનમાં રાખો કે તમારે Google પર કોઈ કંપનીનો કસ્ટમર કેર નંબર શોધવાનું ટાળવું જોઈએ. કારણ કે મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં આવા છેતરપિંડી કરનારાઓ નકલી કસ્ટમર કેર નંબર ગૂગલ પર મૂકે છે. આ નંબર પર તમને એ જ ફેક સ્ટોરી સંભળાવવામાં આવશે જે લોકોને લૂંટવા માટે બનાવવામાં આવી છે. આવી સ્થિતિમાં, વાસ્તવિક સંખ્યા શોધવા માટે ઘણા સ્રોતો પર નિર્ભર રહેવાનો પ્રયાસ કરો, એક સ્રોતમાંથી નંબર લો અને બીજા સ્ત્રોત સાથે ક્રોસ-ચેક કરો.
ઓનલાઈન માર્કેટપ્લેસ બનવાની સાથે સાયબર ગુનાઓ પણ વધવા લાગ્યા છે. ડેટા અનુસાર, 2018માં દેશમાં સાયબર ક્રાઇમના 27,248 કેસ નોંધાયા હતા. 2019માં આ આંકડો વધીને 44,735 થયો. કોરોના સમયગાળા દરમિયાન સાયબર ગુનાઓમાં પણ મોટો વધારો નોંધાયો હતો. વર્ષ 2020માં સાયબર ક્રાઈમના કેસ 11.8 ટકા વધીને 50,035 થયા છે. 2020માં કુલ સાયબર ક્રાઈમ કેસોમાંથી 60 ટકાનો હેતુ છેતરપિંડીનો હતો. આ પછી 6.6 ટકાનો હેતુ મહિલાઓની છેડતી અને 4.9 ટકા મની લોન્ડરિંગનો હતો.
જો આ પછી પણ ઓનલાઈન ખરીદીમાં તમારી સાથે કોઈ છેતરપિંડી થાય છે, તો તમે સાયબર ક્રાઈમ વિભાગને ફરિયાદ કરી શકો છો. આ માટે હેલ્પલાઈન નંબર 155-260 પર પણ કોલ કરી શકાય છે. સાયબર સેલના સક્રિય થવાથી તાજેતરના સમયમાં ઘણા પીડિતોને પૈસા પાછા મળી ગયા છે, જો તમરી સાથે પણ આવી કોઈ અનિચ્છનીય ઘટના બને તો તમે પણ આ વિકલ્પ અજમાવી શકો છો.