31 May, 2023 04:32 PM IST | Mumbai | Gujarati Mid-day Online Correspondent
ફાઈલ ફોટો (તસવીર:અતુલ કાંબલે)
વિવાહિત મહિલાઓ તેમના પતિના લાંબા આયુષ્ય અને સારા નસીબ માટે વટ સાવિત્રી વ્રત (Vat Savitri Vrat) રાખે છે. આ જેઠ મહિનામાં રાખવામાં આવતા મુખ્ય ઉપવાસોમાંનું એક છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે વટ સાવિત્રી વ્રત જેઠ મહિનામાં 15 દિવસના અંતરે બે વખત રાખવામાં આવે છે.
નોંધનીય છે કે જેઠ મહિનામાં અમાસ તિથિ અને પૂર્ણિમા તિથિ પર વટ સાવિત્રી વ્રત કરવાનું વિધાન છે. ભારતના ઘણા વિસ્તારોમાં જેઠ અમાસ અને કેટલાક વિસ્તારોમાં જેઠ પૂર્ણિમાના દિવસે મહિલાઓ વટ સાવિત્રી વ્રત રાખે છે. પરંતુ બંને તિથિઓ પર પૂજા કરવાની વિધિ, કથા, નિયમો અને મહત્વ સમાન છે.
19 મે, 2023 ના રોજ, જેઠ મહિનામાં પરિણીત મહિલાઓએ વટ સાવિત્રીનું વ્રત રાખીને વટવૃક્ષની પૂજા કરી અને તેમના પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે પ્રાર્થના કરી. ખાસ કરીને જેઠ અમાસ પર બિહાર, ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્યપ્રદેશ, પંજાબ અને હરિયાણા જેવા વિસ્તારોમાં વટ સાવિત્રી વ્રત રાખવાનો રિવાજ છે.
વટ સાવિત્રી વ્રત (પૂનમ તિથિ)
હવે પરિણીત મહિલાઓ 4 જૂને જેઠ પૂર્ણિમાના દિવસે વટ સાવિત્રીનું વ્રત રાખશે. જેઠ મહિનાની પૂનમે વટ સાવિત્રીનું વ્રત મુખ્યત્વે મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત અને દક્ષિણ ભારત સહિતના પ્રદેશોમાં રાખવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો: દાન-શીલ અને તપધર્મનું ક્ષેત્ર મર્યાદિત છે
શા માટે તેને 15 દિવસના અંતરાલમાં બે વાર રાખવામાં આવે છે?
જેઠ અમાસ અને જેઠ પૂર્ણિમાના દિવસે વટ સાવિત્રી વ્રત રાખવામાં આવે છે. પરંતુ તેની પાછળનું કારણ શું છે કે એક જ મહિનામાં એક જ વ્રત 15 દિવસના અંતરાલ સાથે બે વખત રાખવામાં આવે છે. જ્યારે બંને તહેવારોમાં પૂજા, વિધિ, કથા અને મહત્વ વગેરે સમાન છે. ચાલો તેના વિશે જાણીએ.
સ્કંદ પુરાણ અને ભવિષ્ય પુરાણ અનુસાર, વટ સાવિત્રી વ્રત જેઠ માસના શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાના દિવસે કરવામાં આવે છે. પરંતુ નિયમ અનુસાર જેઠ માસના કૃષ્ણ પક્ષની અમાસના દિવસે આ વ્રત રાખવાનું વિધાન હોવાનું કહેવાય છે. ભારતમાં લોકો અમાસ અને પૂનમ એમ બંને તિથિ પર વટ સાવિત્રીનું વ્રત કરે છે. બંનેમાં માત્ર તારીખોનો તફાવત છે અને અન્ય તમામ વિધિઓ સમાન છે.
આ છે મુખ્ય કારણ
વટ સાવિત્રી વ્રતની દંતકથા અનુસાર, સાવિત્રીએ તેના પતિ સત્યવાનનો જીવ બચાવવા માટે યમરાજ પાસે ત્રણ વરદાન માંગ્યા હતા. છેલ્લા અને ત્રીજા વરદાનમાં સાવિત્રીએ યમરાજ પાસે 100 પુત્રોની માતા બનવાનું વરદાન માંગ્યું હતું. પછી આખરે યમરાજે સત્યવાનનું જીવન પાછું આપવું પડ્યું હતું. એવું કહેવાય છે કે જે દિવસે યમરાજે સત્યવાનનું જીવન પાછું આપ્યું તે જેઠ અમાસનો દિવસ હતો. એટલા માટે જેઠ અમાસ પર મહિલાઓ વટ સાવિત્રી વ્રત રાખે છે.
બીજી તરફ, આના 15 દિવસ પછી જેઠ પૂર્ણિમા તિથિ પર મહિલાઓ વટ સાવિત્રી પૂર્ણિમાનું વ્રત રાખે છે. તેને વટ પૂર્ણિમા પણ કહેવાય છે. આ વ્રત પતિના આયુષ્ય, લાંબા આયુષ્ય અને સુખી દામ્પત્ય જીવનની રક્ષા માટે રાખવામાં આવે છે.