મણિપુરના પુત્ર અને ભારતના ગૌરવ રતન થિયમનું અવસાન, ભારતીય નાટ્યકારને શ્રદ્ધાંજલિ

Ratan Thiyam Passes Away: ભારતીય નાટ્યકાર અને નેશનલ સ્કૂલ ઑફ ડ્રામાના ભૂતપૂર્વ દિગ્દર્શક રતન થિયમનું બુધવારે વહેલી સવારે 1.30 વાગ્યે મણિપુરના ઇમ્ફાલમાં રિમ્સ હૉસ્પિટલમાં કોવિડ પછીની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ સામે લાંબા સમય સુધી લડત બાદ અવસાન થયું.

રતન થિયમ ફાઇલ તસવીર (સૌજન્ય: સોશિયલ મીડિયા)

ભારતીય નાટ્યકાર અને નેશનલ સ્કૂલ ઑફ ડ્રામાના ભૂતપૂર્વ દિગ્દર્શક રતન થિયમનું બુધવારે વહેલી સવારે 1.30 વાગ્યે મણિપુરના ઇમ્ફાલમાં રિમ્સ હૉસ્પિટલમાં કોવિડ પછીની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ સામે લાંબા સમય સુધી લડત બાદ અવસાન થયું. તેઓ 77 વર્ષના હતા.

ભારતીય રંગમંચના પાયાના પથ્થર સમાન અને મણિપુરના ગૌરવ, પ્રખ્યાત નાટ્યકાર, દિગ્દર્શક અને પૂર્વ નેશનલ સ્કૂલ ઑફ ડ્રામાના અધ્યક્ષ રતન થિયમનો બુધવારે વહેલી સવારે અવસાન થયું. તેઓ છેલ્લા ઘણા સમયથી કોરોના પછીની આરોગ્ય સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહ્યા હતા. તેઓ 77 વર્ષના હતા અને ઈમ્ફાલના આરઆઈએમએસ હૉસ્પિટલમાં સારવાર દરમિયાન વહેલી સવારે 1:30 વાગ્યે અંતિમ શ્વાસ લીધા. તેમના નિધનથી મણિપુર સહિત સમગ્ર દેશના રંગમંચપ્રેમીઓમાં શોકની લહેર ફરી વહી છે.

મણિપુરની ધરતી પર જન્મેલા રતન થિયમ ભારતીય રંગમંચની સૌથી વિખ્યાત શખ્સિયતોમાંના એક છે. તેમણે ભારતીય પરંપરાગત નાટ્યશૈલીઓ અને આધુનિક વિચારધારાનું સંગમ કરાવતા નાટકો લખ્યા અને દિગ્દર્શન કર્યા. ‘ચક્રવ્યુહ’, ‘ઉત્તર પ્રિયદર્શી’, ‘અંધ યાત્રા’ જેવી તેમની કૃતિઓ માત્ર મણિપુર કે ભારત જ નહીં, વિદેશોમાં પણ વખણાઈ છે. તેમના નાટકોના ભવ્ય દૃશ્યસંયોજન, વિષયોની ગંભીરતા અને લોકસંસ્કૃતિના વિષયોને સ્પર્શતી શૈલી નવિનતમ ટ્રેન્ડ બની હતી.

તેમને તેમના યોગદાન બદલ દેશના ચોથા સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન પદ્મશ્રી (1989) અને સંગીત નાટક અકાદમી એવોર્ડ (1987)થી નવાજવામાં આવ્યા હતા. વર્ષ 1976માં તેમણે ઈમ્ફાલમાં કોરસ રેપર્ટરી થિયેટરની સ્થાપના કરી હતી અને મણિપુરને દેશના નાટ્ય નકશામાં મજબૂત સ્થાન અપાવ્યું હતું. તેમણે નેશનલ સ્કૂલ ઑફ ડ્રામાના અધ્યક્ષ તરીકે પણ સેવા આપી અને અનેક યુવાન કલાકારોને પ્રેરણા આપી.

મણિપુરના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી એન બિરેનસિંહે તેમના નિધન પર શોક વ્યક્ત કરતાં કહ્યું, “શ્રી રતન થિયમ માત્ર મણિપુરના પુત્ર જ નહોતા, પરંતુ સમગ્ર ભારતીય સંસ્કૃતિના દીપ હતા. તેમના નાટકોમાં મણિપુરની આત્મા જીવે છે. તેમણે આપણને જે વારસો આપ્યો છે, તે અમૂલ્ય છે.” તેમના નિધન બાદ તેમના અંતિમ દર્શન માટે ઈમ્ફાલના કોરસ રેપર્ટરી થિયેટરમાં પુષ્પાંજલિ માટે વ્યવસ્થા કરાઈ છે. તેમના અંતિમ સંસ્કાર હિન્દૂ પરંપરા મુજબ કરવામાં આવશે.

2024 માં, મણિપુર રાજ્યએ તેમને રંગભૂમિ અને સાંસ્કૃતિક જાળવણીમાં તેમના સ્મારક યોગદાન બદલ લાઇફટાઇમ એચિવમેન્ટ એવોર્ડ એનાયત કર્યો. મણિપુરના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી એન બિરેન સિંહે શ્રદ્ધાંજલિ આપી થિયમને "મણિપુરના આદરણીય પુત્ર" ગણાવ્યા.

રતન થિયમનું અવસાન ભારતીય રંગમંચ માટે અપૂરણીય ખોટ છે. તેમણે જે રીતે મણિપુરની સંસ્કૃતિને આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર પહોંચાડી અને પોતાના કામ દ્વારા જે પ્રેરણા આપી તે ભવિષ્યમાં પણ અનેક પેઢીઓ સુધી જીવંત રહેશે. તેમના નાટકોમાં જે લાગણીઓ, સંદેશ અને સમકાલીન સમસ્યાઓની રજૂઆત છે, તે આજના યુવાનો માટે માર્ગદર્શક બની રહેશે. રતન થિયમને આખું દેશ યાદ રાખશે — કારણ કે તેમના શબ્દો અને દૃશ્યો હંમેશા દર્શકોના મનમાં જીવંત રહેશે. રતન થિયમના અવસાનથી રંગભૂમિની દુનિયામાં એક ખાલીપો સર્જાયો છે, પરંતુ તેમના કાલાતીત કાર્યો ખાતરી કરશે કે તેમનો વારસો પેઢીઓને પ્રેરણા આપતો રહેશે.