અર્લી મૅચ્યોરિટી : બાળકને બાપ બનતાં કોઈ રોકી ન શકે

અર્લી મૅચ્યોરિટી : બાળકને બાપ બનતાં કોઈ રોકી ન શકે

પ્રતીકાત્મક તસવીર

આરંભ હૈ પ્રચંડ

ઇન્ટરનેટ અને ઑનલાઇન કન્ટેન્ટન કારણે એવી પરિસ્થિતિ આવી ગઈ છે કે બાળકો જરૂરિયાત કરતાં વધારે ઝડપથી મોટાં થવા માંડ્યાં છે. જે ઉંમરે આપણને ખબર પણ નહોતી પડતી એવી મૅચ્યોર્ડ વાતો આ બાળકોને ૮ અને ૧૦ વર્ષની ઉંમરે ખબર છે અને એ બધાનો દોષ ક્યાંક ને ક્યાંક પેરન્ટ્સના ફાળે પણ જાય છે

ADVERTISEMENT

પહેલાં ફિલ્મ ‘કબીર સિંહ’ અને એ પછી ઑનલાઇન વેબ સિરીઝની આપણે વાત બે વીકથી કરીએ છીએ. મુદ્દો આપણો એ છે કે ઑનલાઇન સિરીઝ માટે સેન્સરશિપ હોવી જોઈએ. સેન્સરબોર્ડવાળી સેન્સરશિપ ન હોય તો વાંધો નહીં, પણ ઍટલીસ્ટ સ્વેચ્છાએ મૂકવામાં આવેલી અને જાત પર લાદવામાં આવેલી સેન્સરશિપની આવશ્યકતા તો છે જ છે. આ જ વિષયને આ વીકમાં પણ આપણે આગળ વધારીશું.
છેલ્લાં બે વીકથી મારા મનમાં અઢળક વિચારો ચાલી રહ્યા છે અને એ વિચારોમાંથી એક વિચાર એવો છે જેનાથી સૌકોઈએ ડરવા જેવું છે. ખાસ કરીને એ પેરન્ટ્સને જેના ઘરમાં બચ્ચાંઓ છે. પહેલાં તો મનમાં વિચાર જ આવ્યો, પણ એ પછી મેં ગૂગલ પર એ વિશે જાણવાનું શરૂ કર્યું ત્યારે થયું કે હા મનમાં આવેલો આ વિચાર અને એ વિચાર સાથે જોડાયેલો ડર સાચો છે. આપણે સૌએ એના વિશે વિચાર કરવો જ પડે. જો નહીં વિચારીએ તો અનર્થની દિશા ખૂલી જાય એવી પૂરતી શક્યતા છે.
હવે એ વિષય પર વાત કરીએ, પણ એ વાત કરતાં પહેલાં મારે કહેવું છે કે એક વખત તમે તમારું બાળપણ યાદ કરો. આંખ બંધ કરો અને તમારા બાળપણને આંખ સામે લઈ આવો. આવશે, થોડી મહેનત કરશો તો તમારા નાનપણનાં બધાં દૃશ્યો આંખ સામે આવશે. હવે કહો જોઈએ, કેવાં દૃશ્યો આંખ સામે આવ્યાં. નૅચરલી આવાં જ કંઈક જેમાં તમે સ્કૂલ જાઓ છો, રમો છો, ફરવા માટે ફૅમિલી સાથે ગયા છો કે પછી ફ્રેન્ડ્સ સાથે ગયા છો, ખૂબબધી ઓઉટડોર ગેમ રમો છો, નવા ફ્રેન્ડ્સ બનાવવાની વાતો પણ યાદ આવી હશે અને આ નવા ફ્રેન્ડ્સ સાથે મજા કરવાની વાતો પણ યાદ આવી હશે. હું એટલું કહીશ કે મારી જનરેશન સુધીના સૌકોઈએ પોતાનું નાનપણ ભોગવ્યું છે અને એ જ બાળપણની વાતો આપણા સૌ પાસે છે. થોકબંધ વાતો અને ઢગલાબંધ વાતો, એટલી વાતો કે એક વખત બોલવાની શરૂઆત કરીએ તો ખૂટે નહીં, પણ હવે, હવે આજનું એટલે કે અત્યારનું બાળપણ જુઓ.
તમારી આસપાસ જે બાળકો છે તેમને જુઓ અને શું દેખાય છે તમને એને નોટિસ કરો. સ્કૂલ જવું, રમવા જવું, નવા ફ્રેન્ડ્સ બનાવવા અને ઘણીબધી આઉટડોર ઍક્ટિવિટી કરવી? ના. એ નથી દેખાતું તમને. ઉપર કહી એ બધી વાતોમાંથી માત્ર સ્કૂલ જવાની એક જ વાત એવી છે જે તમને દેખાઈ હશે, મને પણ એ જ દેખાય છે, પણ એ સિવાયની બધી વાતોમાં તમને એક જ વાત દેખાય છે. એ વાત છે બાળકના હાથમાં મોબાઇલ છે, મોબાઇલમાં તે ગમે રમે છે. ઑનલાઇન ચૅટ કરે છે, ફ્રેન્ડ્સ પણ હવે ઑનલાઇન જ બનાવે છે અને એની બીજી બધી ઍક્ટિવિટી પણ ઑનલાઇન જ ચાલે છે, કારણ કે આ ઍડ્વાન્સ યુગ છે. જે બાળક સ્કૂલથી પાછું આવ્યા પછી દોસ્તો સાથે રમવા માટે ભાગવું જોઈએ, તે બહાર નથી જતું એનું કારણ છે મોબાઇલ. અને અમુક અંશે ટીવી તથા આ નેટ-કનેક્ટિવિટી અને બધાના ઘરમાં રહેલાં ડિજિટલ ડિવાઇસ. આ ડિવાઇસ શું કરે છે એ તમને ખબર છે? એ કેવી રીતે કામ કરે છે એની તમને ખબર છે? જવાબ છે હા, ખબર છે, પણ એ ખબર નથી કે આ ડિવાઇસની કેવી ભયાનક અસર થઈ રહી છે અને એ પછી પણ મમ્મીઓ બાળકોને આ બધું આપી દેતાં જરા પણ ખચકાતી નથી. મેં હમણાં ગુજરાતમાં જોયું કે એક મમ્મી પોતાના ત્રણ મહિનાના બચ્ચા પાસે મોબાઇલ ચાલુ કરીને બેઠી હતી અને બાળક મોબાઇલ જોઈને હસતું હતું. શું કામ આવું કર્યું, તો જવાબ મળ્યો કે એ બાળકની મમ્મીને ટીવી જોવું હતું એટલે. જો મોબાઇલ બાળક સામે ન રાખે તો બાળક કચકચ કરે અને મમ્મીને ટીવી જોવા ન મળે. મોબાઇલ ચાલુ રાખી દે તો એ પણ ચૂપ અને મમ્મી પણ ખુશ. યાદ રાખજો કે ઇન્ટરનેટ અને મોબાઇલ બાળકોમાં એક પ્રકારનો ચેન્જ લાવી રહ્યાં છે જેને સાયન્સ-એક્સપર્ટ્સ અર્લી મૅચ્યોરિટી કહે છે. 
આ અર્લી મૅચ્યોરિટીનું કારણ છે બૉમ્બાર્ડિંગ, જે ટીવી, ઑનલાઇન કન્ટેન્ટ અને સોશ્યલ મીડિયા સાઇટ્સ કરે છે. શું જોવું અને શું ન જોવું એ જવાબદારી તમારી છે, કારણ કે તમે સમજણ ધરાવો છો, પણ તમારા નાના બાળકના હાથમાં જે ફોન આપ્યો છે એને આ સમજણ નથી. તમારે એને સમજણ આપવી પડે. એ બાળકોના હાથમાં ફોન આપ્યા પછી જો તે ઍડલ્ટ ફિલ્મ જોવા બેસી ગયું હશે તો તમે તેને રોકી નહીં શકો. આ એ પ્રકારનું સાહિત્ય છે કે તમે ધાકધમકીથી તેને રોકશો તો તે આવું લિટરેચર જોવા માટે નવો કોઈ રસ્તો શોધી લેશે. હવે જો એવું ન થવા દેવું હોય તો એક જ રસ્તો રહે કે બાળક સામે એવી કોઈ વસ્તુ આવવી જ ન જોઈએ જે તમે એને દેખાડવા કે જોવા દેવા નથી માગતા. હું તો કહીશ કે જે અનવૉન્ટેડ ઇન્ફર્મેશન બાળકોને ઑનલાઇન મળી રહી છે એની બાળકોને કોઈ આવશ્યકતા જ નથી અને એમ છતાં એ બધી તેને મળે છે, જેને લીધે જોખમ વધી રહ્યું છે.
અનવૉન્ટેડ ઇન્ફર્મેશનના આધારે અર્લી મૅચ્યોરિટી આવે છે અને આ અર્લી મૅચ્યોરિટીને કારણે બાળકને જે સમયે જેકંઈ નથી કરવાનું એ સમયે તે એ બધું કરવા માંડ્યું છે અને પરિણામે તેનું બાળપણ છીનવાઈ રહ્યું છે. ઑનલાઇન મળતું ઍડલ્ટ રેટેડ કન્ટેન્ટ જાણતાં-અજાણતાં એ લોકો જુએ છે અને એને કારણે ખૂબ નાની ઉંમરે, બહાર રમવાની અને ફરવાની ઉંમરે તેઓ ગાળ બોલવાની અને મારામારી કરવાની આદતને કાયમી બનાવવા માંડ્યાં છે. આ બાળકોમાંથી એ ડર પણ નીકળી ગયો છે કે આ બધાની માઠી અસર કેવી થશે. કારણ એ જ, અનવૉન્ટેડ કન્ટેન્ટ. આ બધું કન્ટેન્ટ મમ્મી-પપ્પાઓના હાથમાં આવે તો એની ચિંતા નથી કરવાની, કારણ કે તેમને સેન્સરશિપની સભાનતા છે. શું જોવું, શું કામ જોવું અને શું ન જોવું અને કયા કારણદર ન જોવું એનો નિર્ણય તે જાતે જ લઈ લે છે, પણ બાળકો, બાળકોમાં આ સભાનતા નથી.
વર્ચ્યુઅલ વર્લ્ડ એ આ બાળકોની દુનિયા બની ગઈ છે. જ્યાં તેઓ ચૅટિંગ કરે છે, દોસ્તો બનાવે છે, ગેમ રમે છે અને જ્યારે ફ્રી થાય ત્યારે એકાદ સિરીઝ જોવા માટે શોધી કાઢે છે. મોબાઇલ હાથમાં હોય એટલે તમે આખો દિવસ તો એ ચેક નહીં જ કરો કે તે શું કરે છે અને શું જુએ છે. તેમની પાસે આઝાદી છે અને એ આઝાદીનો પૂરતો દુરુપયોગ કરવાની ક્ષમતા પણ તેમનામાં છે. તમે ગર્વ કરતા એક ખૂણામાં બેસી રહો કે મારો દીકરો તો નાની ઉંમરે મોબાઇલના એકેક ફંક્શનને ઓળખી કાઢે, પણ એ યાદ રાખજો કે જે વાતનું આજે તમે ગર્વ લો છો એ જ ડિવાઇસનાં ચાર ખોટાં ફીચર્સ પણ તે શીખી શકે છે. બાળકોએ બાળક બનીને રહેવાની જરૂર છે અને તેમને સમય પહેલાં મોટાં કરી દેવાની ઉતાવળ કરવાની જરૂર નથી. જે વાતનું ગર્વ લેવાય છે એ જ વાતનો અફસોસ કરવાનો વારો આવશે જો બાળક એ જ દુનિયામાં રત રહેશે.

આ પણ વાંચો : પહેલા એપિસોડમાં આવા દેખાતા હતા 'તારક મહેતા..'ના તમારા માનીતા કલાકારો

સમય પહેલાં શીખેલું જ્ઞાન પણ નકામું છે એ કોઈએ ભૂલવું ન જોઈએ. અર્લી મૅચ્યોરિટીને કારણે બાળકો પોતાનું ભણતર અને સમય તો બગાડે જ છે, પણ સાથે ભવિષ્ય પણ બગાડી રહ્યાં છે. બાળકો ચીડિયાં થઈ રહ્યાં છે અને બહુ જલદી મારામારી કે ગાળાગાળ કરવા માંડે છે. તેઓ તમારી સામે નથી કરતાં, કારણ કે તમે તેનાં માબાપ છો, પણ બહાર તેમનું વર્તન બિલકુલ જુદું છું. ઘરમાં તે રઘુ છે, પણ બહાર તેને રઘુભાઈ બનીને દાદાગીરી કરવી છે. ફૉરેનમાં શા માટે ૧૦-૧૨ વર્ષનાં બાળકો સ્કૂલમાં ગોળીબાર કરી રહ્યાં છે? શું કામ ૧૫ અને ૧૬ વર્ષની છોકરીઓ મમ્મી બને છે અને એ પણ સ્વેચ્છાએ. તમે જુઓ અને જરા સમજો કે આ બધાની અસર મોડી તો મોડી, પણ જો આજે જાગીશું નહીં તો આપણે ત્યાં પણ આવશે. જો આજે નહીં જાગીએ તો આ જનરેશન કન્ટ્રોલ વિનાની બની જશે અને જે સમયે જનરેશન કન્ટ્રોલ વિનાની બની જશે એ સમયે બધા પ્રકારનાં બંધન તૂટી જશે. ભૂલતા નહીં તમે. ના પાડવી એ પણ સારી વાત છે. ના પાડતાં શીખો તમારાં બાળકોને, બાકી આ બાળક આબરૂ કાઢવામાં ભલભલાનો બાપ બની જશે.