કૌન સા સોના સોણા હૈ? ફિઝિકલ કે ડિજિટલ

ધનતેરસ જેવા સપરમા દિવસે સોના કે ચાંદી જેવા ધનની ખરીદી કરવાનું વિશેષ મહત્ત્વ છે.

પ્રતીકાત્મક તસવીર

આમ તો એ શુકનની દૃષ્ટિએ ખરીદવાનું હોય, પણ સાથે એમાં ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ઍન્ગલ પણ ભૂલવો ન જોઈએ. સોનાનો ભાવ ઑલટાઇમ હાઈ ચાલી રહ્યો છે ત્યારે જાણીએ કે શુકન માટેનું આ રોકાણ હવે સોનાની ગિની લઈને કરવું વધુ બહેતર કે ડિજિટલ ફૉર્મમાં લઈએ તો વધુ બહેતર

દિવાળીમાં ધનતેરસના દિવસે સોનું ખરીદવાનું વિશેષ મહત્ત્વ છે. એમાંય હજી ગયા અઠવાડિયે જ દિવાળી પહેલાં આવતું પુષ્ય નક્ષત્ર ગયું, જે ગુરુવારના દિવસે આવતું હોવાથી એ ખૂબ જ શુભ મહત્ત્વ ધરાવતું હતું. એ શુભ મુરતમાં પણ લોકોએ સોના-ચાંદીની ધૂમ ખરીદી કરી. હવે ફરી ધનતેરસનો અવસર આવ્યો છે. ભલે સાચી સંપત્તિ તો સ્વાસ્થ્ય જ છે એવું ગાઈવગાડીને કહેવામાં આવે, આ દુન્યવી સમાજમાં ધનની બોલબાલા પણ રહેવાની જ. એ દિવસો ગયા કે જ્યારે ધનતેરસના દિવસે શુકનનું સોનું ખરીદવા માટે લોકો ઝવેરીની દુકાને લાઇનો લગાવે. કાં તો પહેલેથી જ આ દિવસ માટે નાનો-મોટો દાગીનો કે ગિની બુક કરાવી લેતા હોય છે. અને યુવાનો તો ફિઝિકલ ગોલ્ડને બદલે પેપર ગોલ્ડ ખરીદવાનું વધુ પ્રિફર કરે છે.

ADVERTISEMENT

મોટા ભાગના લોકો માને છે કે ગોલ્ડ તો ગોલ્ડ છે, એને પેપર કે ડિજિટલ ફૉર્મમાં લેવામાં આવે કે પછી દાગીના કે ગિની રૂપે, એનું સરવાળે રિટર્ન તો સેમ જ રહેવાનું છેને? જ્યારે અમે નિષ્ણાત સાથે આ વિશે વાત કરી તો સમજાયું કે ના, એ સેમ નથી રહેવાનું. ચાલો, સમજીએ આપણે ફિઝિકલ ગોલ્ડ સિવાય ડિજિટલ ગોલ્ડમાં ઇન્વેસ્ટ કઈ રીતે કરી શકીએ.

ડિજિટલ ગોલ્ડ પ્રેફરન્સ

હજી થોડા સમય પહેલાં જ થયેલા એક સર્વે મુજબ ૩૫ વર્ષથી નાની વયના ૭૫ ટકા લોકો ફિઝિકલ ગોલ્ડ કરતાં ડિજિટલ ગોલ્ડ ખરીદવાનું વધુ પસંદ કરે છે. વડીલોમાં હજીયે ફિઝિકલ ગોલ્ડ જ લેવાનું ચલણ વધુ છે. એની પાછળ કદાચ તેમની ધન વિશેની સમજણ કારણભૂત હોઈ શકે અને ક્યાંક ડિજિટલ વર્ઝનમાં રોકાણ કરવાની ઓછી ફાવટ પણ હોઈ શકે. જોકે નવો ટ્રેન્ડ જે સૂચવે છે એ મુજબ જો સોનું ખરીદવાનું વિચારી રહ્યા હો તો એક વાર ડિજિટલ ગોલ્ડ ખરીદવાના વિકલ્પ વિશે પણ વિચારી લેવું જોઈએ. આજે આપણે અહીં એક્સપર્ટ પાસેથી જાણીએ કે ટ્રેડિશનલ અને ડિજિટલ ગોલ્ડ બન્નેમાંથી શેમાં ઇન્વેસ્ટ કરવું સારું? ડિજિટલ ગોલ્ડમાં પણ એક્સચેન્જ ટ્રેડેડ ફન્ડ એટલે કે ETF કે સૉવરિન ગોલ્ડ બૉન્ડ એટલે કે SGBમાં ઇન્વેસ્ટ કરવાથી વધુ રિટર્ન મળે? કઈ વસ્તુમાં ઇન્વેસ્ટ કરવા પર કેટલો ટૅક્સ લાગે? એ બધા વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરીએ.

ફિઝિકલ ગોલ્ડ

ડિજિટલ ગોલ્ડ ફિઝિકલ ગોલ્ડની સરખામણીમાં કઈ રીતે સારું છે એ વિશે વાત કરતાં ફાઇનૅન્શિયલ ઍડ્વાઇઝર આકાશ શાહ કહે છે, ‘આપણા પૂર્વજોને ટૅન્જિબલ, જેને સ્પર્શી શકાય એવા ગોલ્ડ પ્રત્યે હંમેશાંથી પ્રેમ રહ્યો છે. એ સમયે ડિજિટલ ગોલ્ડનો કોઈ કન્સેપ્ટ નહોતો એટલે વાર તહેવારે કે ઘરમાં લગ્નપ્રસંગ હોય ત્યારે સોનાનાં ઘરેણાં ખરીદવાનો રિવાજ હતો. એવી માન્યતા હતી કે ઘરમાં સોનું પડ્યું હોય તો અડધી રાત્રે પણ પૈસાની જરૂર પડે તો એને ગિરવી મૂકીને પૈસા લઈ શકાય. એટલે આજે પણ આપણાં ઘરોમાં સોનું ખરીદવાનો એ રિવાજ ચાલતો આવે છે. જોકે હવે બદલાતા સમય સાથે ગોલ્ડમાં ઇન્વેસ્ટ કરવા માટે ડિજિટલ ગોલ્ડ ખરીદવાનો આપણી પાસે વિકલ્પ છે. આપણે ફિઝિકલ ગોલ્ડ લઈએ તો એને ઘરમાં સાચવવાનું ટેન્શન હોય, ચોરી થવાનો ભય હોય. બૅન્કના લૉકરમાં રાખો તો એનો ચાર્જ ભરવો પડે. ઉપરથી દુકાનમાંથી સોનાની ખરીદી કરવા જઈએ તો ત્રણ ટકા GST, મેકિંગ ચાર્જિસ એ બધું ચૂકવવું પડે.’

ગોલ્ડ એક્સચેન્જ ટ્રેડેડ ફન્ડ (ETF)

ડિજિટલ ગોલ્ડ ખરીદવાના અનેક ઑપ્શન્સ છે. એમાંનો એક એટલે ગોલ્ડ ETF, જે લોકો ખૂબ પસંદ કરી રહ્યા છે. ગોલ્ડ ETF શું હોય અને એમાં કેટલું રિટર્ન મળે અને કેટલો ટૅક્સ ભરવો પડે એની માહિતી આપતાં આકાશ શાહ કહે છે, ‘આ એક એવું ફન્ડ છે જેનું ટ્રેડિંગ સ્ટૉક એક્સચેન્જ પર થાય છે. ગોલ્ડ ETFમાં યુનિટનું ટ્રેડિંગ શૅરબજારના સ્ટૉકની જેમ જ થાય છે. એટલે આમાં યુનિટની પ્રાઇસ પર દર સેકન્ડે બદલાતી રહે છે. આપણે એને સ્ટૉકની જેમ જ ખરીદી-વેચી શકીએ છીએ. ગોલ્ડ ETF ખરીદવા માટે ડીમેટ અકાઉન્ટની જરૂર પડે છે. ગોલ્ડ ETFમાં એક યુનિટ એક ગ્રામની બરાબર હોય છે. ETFના માધ્યમથી તમે ફક્ત એક ગ્રામ સોનું ખરીદવું હોય તો પણ ખરીદી શકો. આપણે દુકાનમાં સોનું ખરીદવા જઈએ ત્યારે ઘણી વાર એક ગ્રામ સોનું ખરીદવાનું શક્ય હોતું નથી. ETFથી ખરીદવામાં આવેલા સોનાની ૯૯.૫ ટકા શુદ્ધતાની ગૅરન્ટી હોય છે. જ્વેલર્સની શૉપમાં જઈને સોનું ખરીદવા જઈએ ત્યારે ઘણી વાર ફ્રૉડ થવાનું જોખમ હોય છે. ગોલ્ડ ETF ખરીદવામાં એક ટકાથી પણ ઓછું બ્રોકરેજ લાગે છે. ETFમાં કોઈ એન્ટ્રી કે એક્ઝિટ લોડ હોતો નથી એટલે કે યુનિટ્સની ખરીદી કે વેચાણ કરતી વખતે કોઈ એક્સ્ટ્રા ફી લાગતી નથી. બીજી બાજુ ફિઝિકલ સોનાની ખરીદી કરવા જઈએ ત્યારે આપણે ઘણો મેકિંગ ચાર્જ ચૂકવવો પડે છે. ગોલ્ડ ETFને આપણે આપણી ઇચ્છા મુજબ ખરીદી અને વેચી શકીએ છીએ.’

સૉવરિન ગોલ્ડ બૉન્ડ (SGB)

SGB એટલે શું અને એમાં કેટલું રિટર્ન મળે, કેટલો ટૅક્સ ચૂકવવો પડે અને એ ETFથી કઈ રીતે અલગ છે એ વિશે માહિતી આપતાં આકાશ શાહ કહે છે, ‘SGBને રિઝર્વ બૅન્ક ઑફ ઇ​ન્ડિયા દ્વારા ઇશ્યુ કરવામાં આવે છે. ગોલ્ડ બૉન્ડમાં તમે મિનિમમ એક ગ્રામ સોનાની કિંમત જેટલો અમાઉન્ટ ઇન્વેસ્ટ કરી શકો છો. SGBમાં આઠ વર્ષનો મૅચ્યોરિટી પિરિયડ હોય છે. એટલે તમારે વર્તમાનમાં સોનાનો જે ભાવ ચાલતો હોય એ ભાવે ગોલ્ડ બૉન્ડ ખરીદવાના અને આઠ વર્ષ બાદ RBI તમારી પાસેથી એ બૉન્ડ ખરીદીને એ સમયે સોનાનો જે ભાવ ચાલતો હશે એટલા પૈસા ચૂકવશે અને એનાથી તમને પ્રૉફિટ થશે. ખાસ વાત એ છે કે આ પ્રૉફિટ પર પર કોઈ ટૅક્સ લાગતો નથી. ઉપરથી SGB પર વાર્ષિક ૨.૫ ટકાનું વ્યાજ મળે છે, જે દર છ મહિને ચૂકવવામાં આવે છે.’

ગોલ્ડ ETF સારું કે ગોલ્ડ બૉન્ડ?

ગોલ્ડ ETF અને ગોલ્ડ બૉન્ડ બન્નેમાંથી શેમાં ઇન્વેસ્ટ કરવું સારું એનો જવાબ આપતાં આકાશ શાહ કહે છે, ‘ગોલ્ડ ETF અને ગોલ્ડ બૉન્ડ બન્નેના પોતાના ફાયદા છે. ETFમાં તમે તમારી મરજી મુજબ ગોલ્ડ યુનિટ ખરીદી અને વેચી શકો, એમાં કોઈ લૉક-ઇન પિરિયડ જેવું હોતું નથી. તમે તમારા ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ગોલ્સના હિસાબે ETFમાં શૉર્ટ, મીડિયમ, લૉન્ગ ટર્મ માટે ઇન્વેસ્ટ કરી શકો. બીજી બાજુ ગોલ્ડ બૉન્ડમાં આઠ વર્ષ જેટલો લાંબો મૅચ્યોરિટી પિરિયડ છે. એટલે ETF વધુ કન્વીનિયન્ટ છે. બન્નેમાંથી શેમાં સારું રિટર્ન મળે એની વાત કરીએ તો ગોલ્ડ બૉન્ડમાં વધુ ફાયદો છે. એમાં સોનાના ભાવમાં થયેલી વૃદ્ધિ સાથે વ્યાજનો પણ બમણો લાભ મળે છે. ઉપરથી જે રિટર્ન મળ્યું એ પર પણ કોઈ ટૅક્સ લાગતો નથી.’