વરસાદ ઘણાયને સાવ નવરા કરી નાખે તો ઘણાયને બરાબરના ધંધે લગાડી દ્યે

વરસાદમાં કરેલી ધિંગામસ્તી અત્યારના પાછોતરા ચોમાસામાં યાદ આવે ત્યારે થાય કે સાચું જીવન તો એ હતું જેમાં બાપાનો માર પડતો અને એ પછીયે આંખ્યુંમાં ચોમાસું બેસતું નહીં

પ્રતીકાત્મક તસવીર (તસવીર સૌજન્યઃ એઆઇ)

વરસાદમાં ઘણી વાર બારે મેઘ ખાંગા થાય પણ અમારે ન્યાં તો હજીયે એવી જ હાલત છે. ફિલ્મોમાં દર્શાવાતો વરસાદ રૂંવાડાં બેઠાં કરી દ્યે અને વાસ્તવિકતાનો વરસાદ આપણને... રીલનો વરસાદ અને રિયલના વરસાદમાં જમીન-આસમાનનો ફરક છે.

ફિલ્મમાં હીરો-હિરોઇન કેવા રોમૅન્ટિક રીતે વરસતા વરસાદે છત્રીમાં છુપાઈ જાય; પણ આપણે તો ટા’ણે જ છત્રીનો કાગડો થઈ જાય ને કન્યાનો ભાઈ કે કાકો આપણને રંગેહાથ પલળતાં પકડી લ્યે. ‘ટીપ ટીપ બરસા પાની, પાની ને આગ લગાઈ...’ આ ગીત મુંબઈમાં ખાલી ગવાતું નથી, પણ ઘણાં ઘરોમાં ટપકતી છત પરથી અનુભવાય પણ છે. એના લીધે ઘરવાળીનું લેક્ચર પતિદેવોનાં રૂંવાડાંમાં આગ લગાડનારું જ હોય છે.

હવામાન ખાતાવાળા મારા એક મિત્ર છે. તેણે છેલ્લાં બાવીસ વરસથી પોતાની કૉલરટ્યૂન નથી બદલાવી. તેને ફોન કરો એટલે તરત ગીત વાગે છે કે ‘આજ મૌસમ બડા બેઈમાન હૈ!’

૩૬પ દિવસ મૌસમ બેઈમાન ના હોય લ્યા!

રીલનો વરસાદ પ્રેમની સફળતા દર્શાવે છે, જ્યારે રિયલનો વરસાદ તંત્રની નિષ્ફળતા; કેટલી ગટર ઓવરફ્લો થઈ? કેટલાં નાળાં ઊભરાયાં? કેટલા અન્ડર બ્રિજ સ્વિમિંગ-પૂલ બન્યા? કેટલાં ઘરોમાં પાણી આવ્યું? આવા સમાચારો સાથે તંત્રની બેદરકારી છાપાંની હેડલાઇનમાં ચમકે. તંત્રની આંખેથી જુઓ તો વરસાદ મોટાં શહેરોમાં તંત્રની આબરૂ ધોનારો જ સાબિત થયો છે. બાળકોની નજરેથી જુઓ તો વરસાદ નિશાળને ધોનારો છે. વરસાદ પડે એટલે ભણવાનું ન જ હોય. આ વણલખ્યા નિયમને આજે પણ અખંડ રીતે અનેક પરિવારો પાળી રહ્યા છે. પાણી ભરેલા ખાબોચિયામાં સાઇકલ મૂકીને પાણી ઉડાડતાં બાળકો શહેરોમાં ભલે ઓછાં દેખાય છે પરંતુ ગમે ત્યારે વરસાદને સ્મિત સાથે વેલકમ એકમાત્ર બાળકો જ કરે છે. ‘રફનોટ પલળી જવાથી લેસન નથી થયું’ આ બહાનું દરેક વર્ગખંડમાં વરસાદની બીજી સવારે અચૂક સંભળાય છે.

‘વરસાદને લીધે લાઇટ નહોતી સર! લૅપટૉપ ચાર્જ ન થયું’ આવાં બહાનાં મસમોટી કૉર્પોરેટ ઑફિસમાં પણ અપાય છે. વરસાદ ભજિયાં ખાવાનું સૌથી મોટું બહાનું છે. ઘેરાયેલાં વાદળાં, હથેળીમાં ઝિલાતા છાંટા અને ગરમાગરમ ભજિયાં આ ત્રણ વચ્ચે લોકો સંગીતખુરશી રમતાં નજરે ચડે. લોકોક્તિમાં કહેવાયું છે કે ‘કલાકાર, કડિયા ને કેરી, વરસાદ એનો વેરી’ વરસાદ આવતાં આ ત્રણેય સાવ ફ્રી થઈ જાય. આમ જુઓ તો આ વરસાદ ઘણાબધાને નવરા કરી દ્યે છે અને ઘણાને કામે લગાડી દ્યે છે.

જૂના જમાનાની છત્રી આશરે ચારેક ફુટના લોખંડના સળિયાથી બનતી, એ છત્રી શસ્ત્રની જેમ પણ ઉપયોગમાં આવતી. બંધ છત્રી ગમે તેને ગુડદાવી નાખવા સક્ષમ હતી. સાથીદાર આપણી સાઇકલ લઈને પરવાનગી લીધા વગર ભાગવાની કોશિશ કરે ત્યારે એ છત્રીનું હૅન્ડલ કૅરિયરમાં ભરાવી તેને ખેંચી રાખવાના પ્રયોગો પણ થતા. જેવો પહેલો વરસાદ પડે એ ભેગી બા જૂના માળિયામાંથી વડીલોની નિશાની જેવી બે-ચાર છત્રીઓ અને એકાદ-બે જૂના રેઇનકોટ શોધી કાઢે. જૂની છત્રીના એકાદ-બે ઠૈડાયેલા સળિયાઓને સીધા કરવામાં ઘણી વાર આખી છત્રીનું કાપડ ફાટી જતું. છત્રીના કાપડ પર રફુ મારનારા કંજૂસો પણ દરેક ગામમાં હયાત હતા. ધોમ વરસાદમાં ભારે પવનને લીધે છત્રી ઘણી વાર કાગડો થઈ જતી.

૧૯૮૭ની સાલ હતી. અમરનગરમાં અમારે દેશી નળિયાંવાળા બે રૂમ હતા. પપ્પાએ નાનકડો સત્સંગ હૉલ પાકા સ્લેબનો બનાવેલો. વરસાદમાં ગાદલાં-ગોદડાં પલળે નહીં એટલે આખો ડામચિયો એ હૉલમાં શિફ્ટ કરેલો. અમે ત્રણેય ભાઈઓ ખૂબ તોફાની. કૂતરાની પૂંછડીએ લવિંગિયાની સળગતી સેર બાંધવી, ગામની બકરીઓને પકડીને દોઈ લેવી, કોઈની અગાસી પર જઈને એના ટીવીના ઍન્ટેનાનાં સેટિંગ ફેરવી નાખવા, શેરીના કચકચિયા કાકાની બારીના કાચ ગુપ્ત રીતે ફોડવા, અમને બપોરે રમવા ન દ્યે એ કાકીના ઘર બહાર ક્રૂડ ઑઇલના થાપા મારવા, ગલૂડિયાના શીરા માટે પાવલી ન આપી હોય એવા કંજૂસ લોકો પાછળ કૂતરાં ભગાવવાં... આવાં તોફાનોનું જો લિસ્ટ કરવા બેસું તો ત્રણ-ચાર લેખ ઓછા પડશે પણ હા, એટલું પાક્કું કે અમે ત્રણેય ભાઈઓ નવાં-નવાં તોફાનનું સર્જન કરતા. અમારો પરિવાર અને શેરી અમારાં તોફાનોથી ત્રાહિમામ પોકારતી.

પપ્પાના હાથનો મેથીપાક અમારા માટે દિનચર્યાનો એક ભાગ રહેતો. કોઈને કદાચ અતિશયોક્તિ લાગશે, પરંતુ આ હું નરી વાસ્તવિકતા લખી રહ્યો છું. અમારાં તોફાનોથી કંટાળી અમને ત્રણેયને ક્યારેક પલંગ સાથે બબ્બે કલાક બાંધવામાં આવતા. જોકે તોય અમને સહેજ પણ શરમ ન આવતી. ગાલ સૂઝી જાય એવી પપ્પાની થપ્પડો ખાધા બાદ એકાદ અઠવાડિયાના કમર્શિયલ બ્રેક બાદ અમે પાછા બમણા વેગથી નવા તોફાનને અંજામ આપતા. નવરાત્રિ પછીના અત્યારના આ વરસાદ વચ્ચેય મને યાદ આવે છે કે એક વાર અમે ત્રણેય ભાઈઓ જઈને અમારી અને આજુબાજુની બેચાર શેરીમાંથી છત્રીઓ ચોરી આવ્યા અને પછી બધી છત્રી અગાસીમાં સંતાડી દીધી!

બીજા દિવસે સેથકનો વરસાદ પડ્યો અને અમે ભોળા ભાઈઓ એ છત્રી લઈને ગામમાં વેચવા ગયા. પછી તો ગામમાંથી જેની છત્રી અમે ચોરી’તી એ બધાયે અમને પકડીને જે ઢીબ્યા છે કે બેચાર દી’ અમે પથારીમાંથી ઊભા નો’તા થ્યા પણ સાહેબ, એ માર અને એ મસ્તી દર ચોમાસે આજે પણ યાદ આવે અને આંખુંમાં હરખનાં આંસુ આવી જાય કે સાચી મજા એ ધિંગામસ્તીમાં હતી.